اعمال و دعاهای روز عرفه

روز عرفه، برای تقویت معرفت الهی و رابطه عمیق تر با حضرت حق و شناخت صفات جمال و جلال پروردگار، بسیار مناسب و مغتنم است، به ویژه برای کسانی که در صحرای «عرفات» و در مناسک حج حضور داشته باشند، سعادت مضاعفی خواهد بود.

به گزارش هانسی، روز نهم ماه ذی الحجه، روز عرفه است، مرحوم «علاّمه مجلسی» در این زمینه می گوید «روز عرفه از اعیاد بزرگ اسلامی است و کسی که بتواند این روز را در «عرفات» باشد، توفیق بزرگی دارد. این روز اعمال و دعاهای فراوانی دارد و بهترین عمل در این روز، دعا است.»

آنان که در لباس سفید احرام، با قلبی مملو از عشق خداوند، دعای عرفه امام حسین(ع) را در سرزمین عرفات زمزمه می کنند، از این زلال معرفت ناب، بیش از دیگران سیراب می شوند.

امام باقر(ع) از امام زین العابدین(ع) روایت کرده است که آن حضرت در روز عرفه جمعی را مشاهده کرد که دست نیاز به سوی مردم دراز کرده و کمک می خواستند، حضرت فرمود وای بر شما، آیا از غیر خدا در این روز حاجت می طلبید در حالی که در این روز امید می رود که فضل خداوند حتی شامل بچه هایی شود که در شکم مادرانند.

برای این روز دعاها و اعمالی ذکر شده است که به اختصار به آنها می پردازیم.

اولین مورد غسل است که ثواب بسیاری دارد.

«زیارت حضرت سید الشّهداء»؛  که برابر هزار حج و هزار عمره و هزار جهاد و بلکه افضل از این است و روایات در کثرت فضیلت زیارت آن حضرت در این روز متواتر است و اگر کسی در این روز توفیق یابد که زیر قبّه مقدّسه آن حضرت باشد، ثوابش کمتر از کسی که در عرفات باشد نیست، بلکه بیشتر و بیشتر است و کیفیت زیارت آن حضرت بعد از این در «باب زیارات» تعالی می آید.

خواندن دو رکعت نماز؛ پس از نماز عصر، پیش از آنکه مشغول خواندن دعاهای عرفه شود، در زیر آسمان دو رکعت نماز بجا آورد و به گناهانش نزد خداوند اعتراف و اقرار نماید تا به ثواب عرفات دست یابد و گناهانش آمرزیده گردد، آنگاه به اعمال و دعاهای عرفه که از ایمه طاهره(ع) روایت شده است مشغول شود.

روزه گرفتن؛ شیخ کفعمی در کتاب «مصباح» فرموده است برای کسی که از دعا خواندن ضعف پیدا نکند، روزه روز عرفه مستحب است.

توصیه شیخ کفعمی؛ شیخ کفعمی توصیه کرده است که پیش از زوال، رسیدن آفتاب به وقت شرعی ظهر، غسل استحباب کنید و همچنین زیارت امام حسین (ع) در روز و شب عرفه مستحبّ است؛

و چون وقت زوال رسید، زیر آسمان روید و نماز ظهر و عصر را با رکوع و سجود نیکو بجا آورید و چون از نماز ظهر و عصر فارغ شدید، دو رکعت نماز بخوانید، در رکعت اول پس از سوره «حمد» سوره «توحید» و در رکعت دوم بعد از «حمد» سوره «کافرون» بخوانید، پس از آن چهار رکعت نماز بجا آورید؛ در هر رکعت پس از سوره «حمد» «پنجاه مرتبه» سوره «توحید» بخوانید که گفته شده است، این نماز همان «نماز حضرت امیرالمومنین(ع) است که در ضمن اعمال روز جمعه گذشت.

سپس شیخ کفعمی فرموده است این تسبیحات را که از حضرت رسول(ص) روایت شده است و سید ابن طاووس در «اقبال» ذکر فرموده بخوانید:

سُبْحانَ الَّذی فِی السَّماءِ عَرْشُهُ! سُبْحانَ الَّذی فِی الْاَرْضِ حُکْمُهُ! سُبْحانَ الَّذی فِی الْقُبُورِ قَضاوُهُ! سُبْحانَ الَّذی فِی الْبَحْرِ سَبیلُهُ! سُبْحانَ الَّذی فِی النَّارِ سُلْطانُهُ! سُبْحانَ الَّذی فِی الْجَنَّهِ رَحْمَتُهُ! سُبْحانَ الَّذی فِی الْقِیامَهِ عَدْلُهُ! سُبْحانَ الَّذی رَفَعَ السَّماءَ! سُبْحانَ الَّذی بَسَطَ الْاَرْضَ! سُبْحانَ الَّذی لَامَلْجَاَ وَلَا مَنْجٰا مِنْهُ اِلّا اِلَیْهِ. 

منزّه است خدایی که عرشش در آسمان است، منزّه است خدایی که حکمش در زمین است، منزّه است خدایی که فرمانش در گورهاست، منزّه است خدایی که راهش در دریاست، منزّه است خدایی که سلطنتش در آتش است، منزّه است خدایی که رحمتش در بهشت است، منزّه است خدایی که عدالتش در قیامت است، منزّه است خدایی که آسمان را برافراشت، منزّه است خدایی که زمین را بگسترد، منزّه است خدایی که پناهگاه و نجاتی از او جز به سوی او نیست.

سپس «صد مرتبه» بگویید:

سُبْحانَ اللّٰهِ وَالْحَمْدُ لِلّٰهِ وَلَا اِلٰهَ اِلّا اللّٰهُ وَاللّٰهُ اَکْبَرُ. 

منزّه است خدا و سپاس از آن خداست و معبودی جز خدا نیست و خدا بزرگ تر است.

و سوره «توحید» را «صد مرتبه» و «آیت الکرسی» را «صد مرتبه» بخوان و «صد مرتبه» بر محمّد و آل محمّد صلوات فرست و «10 مرتبه» بگویید:

لَااِلٰهَ اِلّا اللّٰهُ وَحْدَهُ لَاشَرِیکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ، وَلَهُ الْحَمْدُ، یُحْیِی وَیُمِیتُ، وَیُمِیتُ وَیُحْیِی، وَهُوَ حَیٌّ لَایَمُوتُ، بیَدهِ الْخَیْرُ، وَهُوَ عَلَیٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدیرٌ. 

معبودی جز خدا نیست، یگانه و بی شریک است، فرمانروایی و سپاس از آن اوست، زنده می کند و می میراند و می میراند و زنده می کند و او زنده پاینده است، خیر تنها به دست اوست و او بر هر چیز تواناست.

و «10 مرتبه»؛

اَسْتَغْفِرُ اللّٰهَ الَّذی لَااِلٰهَ اِلّا هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ وَ اَتُوبُ اِلَیْهِ. 

آمرزش می جویم از خدایی که معبودی جز او نیست، زنده و به خود پاینده است و به سوی او باز می گردم.

و «10 مرتبه»؛

یَا اللَّهُ؛ ای خدا

«10 مرتبه»؛

یَا رَحْمَنُ

ای مهربان

«10 مرتبه»؛

یَا رَحِیمُ

ای بخشنده

«10 مرتبه»؛

یَا بَدیعَ السَّماواتِ وَالْاَرْضِ یَا ذَا الْجَلالِ وَالْاِکْرامِ.

ای پدیدآورنده ی آسمان ها و زمین، ای دارای شوکت و بخشش.

«10 مرتبه»؛

یَا حَیُّ یَا قَیُّومُ

ای زنده، ای پاینده

«10 مرتبه»؛

یَا حَنَّانُ یَا مَنَّانُ

ای نعمت افزا، ای عطابخش.

«10 مرتبه»؛

یَا لا اِلَهَ اِلا اَنْتَ

ای که خدایی جز تو نیست.

و «10 مرتبه»؛

آمِینَ

اجابت فرما.

آنگاه بگویید؛  

اللّٰهُمَّ اِنِّی اَسْاَلُکَ یَا مَنْ هُوَ اَقْرَبُ اِلَیَّ مِنْ حَبْلِ الْوَرِید، یَا مَنْ یَحُولُ بَیْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبهِ یَا مَنْ هُوَ بالْمَنْظَرِ الْاَعْلیٰ وَبالْاُفُقِ الْمُبینِ، یَا مَنْ هُوَ الرَّحْمٰنُ عَلَی الْعَرْش اسْتَویٰ، یَا مَنْ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ وَهُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ، اَسْاَلُکَ اَنْ تُصَلِّیَ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ.

خدایا از تو درخواست می کنم، ای کسی که از رگ گردن به من نزدیکتر است، ای کسی که میان انسان و دلش پرده می شود، ای کسی که در چشم انداز برتر و افق آشکار است، ای کسی که بخشنده و بر حکومت هستی قرار دارد، ای کسی که چیزی مانندش نیست و او شنوا و بیناست، از تو درخواست می کنم بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست.

حاجت خود را بخواهید که به خواست خدا برآورده خواهد شد.

آنگاه این صلوات را که از امام صادق (ع) روایت شده بخوان که هرکه بخواهد محمّد و آل محمّد (ص) را در فرستادن صلوات بر ایشان مسرور کند، بگوید:

اللّٰهُمَّ یَا اَجْوَدَ مَنْ اَعْطیٰ، وَیَا خَیْرَ مَنْ سُیِلَ، وَیَا اَرْحَمَ مَنِ اسْتُرْحِمَ. اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ فِی الْاَوَّلِینَ، وَصَلِّ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ فِی الْآخِرِینَ، وَصَلِّ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ فِی الْمَلَاَ الْاَعْلیٰ، وَصَلِّ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ فِی الْمُرْسَلِینَ. اللّٰهُمَّ اَعْطِ مُحَمَّداً وَآلَهُ الْوَسیلَهَ وَالْفَضِیلَهَ وَالشَّرَفَ وَالرِّفْعَهَ وَالدَّرَجَهَ الْکَبیرَهَ. اللّٰهُمَّ اِنِّی آمَنْتُ بمُحَمَّدٍ صَلَّی اللّٰهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَلَمْ اَرَهُ فَلا تَحْرِمْنِی فِی الْقِیامَهِ رُوْیَتَهُ، وَارْزُقْنِی صُحْبَتَهُ، وَتَوَفَّنِی عَلَیٰ مِلَّتِهِ، وَاسْقِنِی مِنْ حَوْضِهِ مَشْرَباً رَوِیّاً سایِغاً هَنِییاً لَااَظْمَاُ بَعْدَهُ اَبَداً، اِنَّکَ عَلَیٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدیرٌ. اللّٰهُمَّ اِنِّی آمَنْتُ بمُحَمَّدٍ صَلَّی اللّٰهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَلَمْ اَرَهُ فَعَرِّفْنِی فِی الْجِنانِ وَجْهَهُ. اللّٰهُمَّ بَلِّغْ مُحَمَّداً صَلَّی اللّٰهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ مِنِّی تَحِیَّهً کَثِیرَهً وَسَلاماً.

خدایا ای بخشنده ترین کسی که عطا فرمود و ای بهترین کسی که درخواست شد و ای مهربان ترین کسی که از او مهربانی خواسته شد، خدا درود فرست بر محمّد و آلش در بین گذشتگان و بر محمّد و خاندانش در میان آیندگان و بر محمّد و خاندانش در میان فرشتگان و بر محمّد و خاندانش در میان رسولان. خدایا عطا فرما به محمّد و خاندانش وسیله و فضیلت و شرف و بلندی مقام و درجه والا. خدایا ایمان آوردم به محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) درحالی که او را ندیدم، پس مرا در قیامت از دیدارش محروم مساز و هم نشینی با او را نصیبم فرما و مرا بر دین او بمیران و از حوضش سیرابم کن، نوشیدنی بدون تشنگی، دلنشین و گوارا که پس از آن هرگز تشنه نشوم، همانا تو بر هر چیز توانایی. خدایا ایمان آوردم به محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) درحالی که او را ندیدم، پس در بهشت چهره اش را به من بشناسان. خدایا به محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) از سوی من تحیت و سلام بسیار برسان.

پس دعای «امّ داود» را که بیانش در ضمن اعمال ماه رجب گذشت بخوانید.

آنگاه این تسبیح را که ثوابش در زیادتی شماره نمی شود و ما میزان ثواب آن را به خاطر رعایت اختصار بیان نکردیم، بگویید:

سُبْحانَ اللّٰهِ قَبْلَ کُلِّ اَحَدٍ! وَسُبْحانَ اللّٰهِ بَعْدَ کُلِّ اَحَدٍ! وَسُبْحانَ اللّٰهِ مَعَ کُلِّ اَحَدٍ! وَسُبْحانَ اللّٰهِ یَبْقیٰ رَبُّنا وَیَفْنیٰ کُلُّ اَحَدٍ! وَسُبْحانَ اللّٰهِ تَسْبیحاً یَفْضُلُ تَسْبیحَ الْمُسَبِّحِینَ فَضْلاً کَثِیراً قَبْلَ کُلِّ اَحَدٍ! وَسُبْحانَ اللّٰهِ تَسْبیحاً یَفْضُلُ تَسْبیحَ الْمُسَبِّحِینَ فَضْلاً کَثِیراً بَعْدَ کُلِّ اَحَدٍ وَسُبْحانَ اللّٰهِ تَسْبیحاً یَفْضُلُ تَسْبیحَ الْمُسَبِّحِینَ فَضْلاً کَثِیراً مَعَ کُلِّ اَحَدٍ؛

منزّه است خدا، پیش از هرکس و منزّه است خدا پس از هرکس و منزّه است خدا با هرکس و منزّه است خدا، پاینده است پروردگار ما و فنا می پذیرد هرکس و منزّه است خدا، تنزیهی که فزونی می گیرد بر تنزیه تنزیه کنندگان فزونی بسیار پیش از هرکس و منزّه است خدا، تنزیهی که فزونی می گیرد بر تنزیه تنزیه کنندگان فزونی بسیار پس از هرکس و منزّه است خدا تنزیهی که فزونی می گیرد بر تنزیه تنزیه کنندگان فزونی بسیار به همراه هرکس؛

وَسُبْحانَ اللّٰهِ تَسْبیحاً یَفْضُلُ تَسْبیحَ الْمُسَبِّحِینَ فَضْلاً کَثِیراً لِرَبِّنَا الْباقِی وَیَفْنیٰ کُلُّ اَحَدٍ! وَسُبْحانَ اللّٰهِ تَسْبیحاً لَایُحْصیٰ وَلَا یُدْریٰ وَلَا یُنْسیٰ وَلَا یَبْلیٰ وَلَا یَفْنیٰ وَلَیْسَ لَهُ مُنْتَهی! وَسُبْحانَ اللّٰهِ تَسبیحاً یَدُومُ بدَوامِهِ وَیَبْقیٰ ببَقایِهِ فِی سنِی الْعالَمِینَ وَشُهُورِ الدُّهُورِ وَاَیَّامِ الدُّنْیا وَساعاتِ اللَّیْلِ وَالنَّهارِ! وَسُبْحانَ اللّٰهِ اَبَدَ الْاَبَد وَمَعَ الْاَبَد مِمّا لَایُحْصِیهِ الْعَدَدُ، وَلَا یُفْنِیهِ الْاَمَدُ، وَلَا یَقْطَعُهُ الْاَبَدُ، وَ تَبارَکَ اللّٰهُ اَحْسَنُ الْخالِقِینَ.

و منزّه است خدا تنزیهی که فزونی می گیرد بر تنزیه تنزیه کنندگان فزونی بسیار، برای پروردگار ما که پاینده است و هیچ کس نپاید و منزّه است خدا تنزیهی که شمرده نشود و دانسته نگردد و فراموش نشود و کهنه نمی گردد و فانی نمی شود و برایش نهایتی نباشد و منزّه است خدا تنزیهی که دوام یابد به دوامش و باقی ماند به بقایش در امتداد سالهای جهانیان و ماههای روزگاران و روزهای دنیا و ساعات شب وروز و منزّه است خدا به ابدیت ابد و همپای ابد، آن تنزیهی که آن را عددی شماره نکند و مدّتی فنایش نکند و سرانجامی قطعش نکند و بزرگ است خدا نیکوترین آفرینندگان.

پس بخوانید دعای علی بن الحسین(ع) را.

در این روز خواندن دعای «چهل وهفتم» صحیفه کامله نیز ثواب دارد که آن حضرت توصیه کرده است را با خشوع و دل شکستگی بخوانید و دعایی است مشتمل بر تمام مطالب دنیا و آخرت که درود خدا بر انشا کننده اش باد.

از جمله دعاهای مشهور این روز «دعای حضرت سید الشّهدا در روز عرفه» است.

به هر صورت هر که توفیق یابد و روز عرفه را در عرفات باشد، دعاها و اعمال بسیار دارد و بهترین اعمال در این روز دعاست و این روز شریف، در تمام روزهای سال به خاطر دعا امتیاز دارد و برای برادران مومن از آنان که زنده اند یا دار فانی را وداع گفته اند دعای بسیار باید کرد و روایت وارد در حال عبدالله بن جُندَب، در موقف عرفات و دعای او برای برادران خود مشهور است؛

و همچنین روایت زید نِرسی، در حال ثقه جلیل القدر، معاویهبن وهب در صحرای عرفات و دعا ی او درباره فرد فرد از اشخاصی که در آفاق بودند و روایت او از امام صادق ع) در فضیلت این عمل، شایسته ملاحظه و توّجه است و امید واثق از برادران دینی، آنکه به این بزرگواران اقتدا نموده و اهل ایمان را در دعا بر خود مقدّم دارند و این گنه کار روسیاه را یکی از آن اشخاص به حساب آرند و در حال حیات و مرگ از دعای خیر فراموشم نفرمایند و در این روز «زیارت جامعه سوم» را قرایت کنند؛

و در آخر روز عرفه چنین بخوانید؛

یَا رَبِّ اِنَّ ذُنُوبی لَاتَضُرُّکَ، وَ اِنَّ مَغْفِرَتَکَ لِی لَاتَنْقُصُکَ، فَاَعْطِنِی مَا لَایَنْقُصُکَ، وَاغْفِرْ لِی مَا لَایَضُرُّکَ. 

پروردگارا، همانا گناهان من به تو زیانی نمی رساند و آمرزشت بر من از تو نمی کاهد، پس ببخش به من آنچه نمی کاهدت و بیامرز برایم آنچه زیانت نرساند.

و نیز بخوانید؛

اللّٰهُمَّ لَاتَحْرِمْنِی خَیْرَ مَا عِنْدَکَ لِشَرِّ مَا عِنْدی، فَاِنْ اَنْتَ لَمْ تَرْحَمْنِی بتَعَبی وَنَصَبی فَلاتَحْرِمْنِی اَجْرَ الْمُصاب عَلَیٰ مُصِیبَتِهِ. 

خدایا محرومم مساز از خیر آنچه نزد توست، به خاطر شرّ آنچه پیش من است، پس اگر با خستگی و واماندگی ام به من رحم نمی کنی، از پاداش مصیبت دیده بر مصیبتش محرومم مکن.

سید ابن طاووس، در ضمن دعاهای روز عرفه فرموده است چون غروب آفتاب نزدیک شود بگو،

«بسْمِ اللّٰهِ وَ باللّٰهِ وَ سُبْحانَ اللّٰهِ وَ الْحَمْدُ لِلّٰهِ …»

تا آخر و این همان «دعای عشرات» است که پیش از این گذشت. پس سزاوار است خواندن دعای عشرات که خواندن آن در هر صبح و شام مستحب است، در آخر روز عرفه ترک نشود و این اذکار عشراتی را که کفعمی نقل کرده، همان اذکار آخر دعای عشرات است که سید ابن طاووس روایت کرده است.

منبع: مفاتیح الجنان.

پایان خبر هانسی