ساخت اسباب بازی با قدمتی به درازای تاریخ

اسباب بازی وسیله ای برای تجربه «آینده» و کسب مهارت زندگی در کودکان است که قدمتی به درازای تاریخ دارد؛ روندی که از پیش از تاریخ آغاز شده و پس از شکل گیری تحولاتی در ساخت، این روزها با گذر از ساخت اسباب بازی های دست ساز، بازار فروش این کالا در قبضه تولیداتی مدرن و پیشرفته قرار گرفته است.

به گزارش هانسی، بازی بر پرورش توان ذهنی، جسمی، عاطفی و اجتماعی کودکان تاثیرگذار است و اسباب بازی هم به عنوان ابزاری برای این فعالیت دقیقا چنین نقشی در فرایند رشد کودکان دارد. بعضی از اسباب بازی ها مانند توپ، عروسک، فرفره و… تاریخچه طولانی دارند، هرچند که در هر دوره ای احتمالا در نحوه ساخت آنها تغییراتی ایجاد شده است، اما از گذشته تا امروز وسیله بازی و سرگرمی کودکان و نوجوانان بوده اند.

در واقع کودکان حین بازی با اسباب بازی ها، راه و روش زندگی بزرگسالان را تقلید می کنند و برای زندگی و پذیرفتن مسیولیت های آن آمادگی پیدا می کنند و توانایی خلق، اندیشه و تخیل در آنها تقویت می شود. 

تاریخچه ساخت اسباب بازی به پیش از تاریخ بازمی گردد؛ تکه های استخوان و سنگ که به شکل مهره و مکعب ساخته می شد، بخشی از اسباب بازی های کودکان عصر نوسنگی بودند؛ درواقع در این عصر که با تحولات و تغییرات اساسی همراه بود، تمام اتفاقات زندگی بشر به گونه ای پیش رفت که انسان وارد مرحله نوینی از زندگی فرهنگی شود که نقش استفاده از اسباب بازی هم در آن متفاوت باشد. در آن دوره کودکانِ بعضی از جوامع با اسباب بازی هایی که مشابه وسیله های شکار بزرگسالان ساخته می شد، بازی می کردند و در خیال خود به شکار حیوانات می رفتند. 

در ویرانه های شهر باستانی «موهنجودارو» در پاکستان امروزی، اسباب بازی هایی از گِل و چوب، مانند ارابه و ارابه ران و گاوهای ارابه کش، قوچ های چرخ دار، پرندگان و ماهی های گوناگون پیدا شده است که به کودکانی تعلق داشته که حدود 5000 سال پیش در این شهر زندگی می کردند. همچنین در گورهای کودکان مصریان باستان، اسباب بازی هایی مانند وسایل پخت و پز و خانه داری کشف شده است. باستان شناسان کنده کاری هایی از یونان و روم باستان کشف کرده اند که کودکان را در حال بازی با توپ و ارابه نشان می دهند. 

توپ های بازی

در مشرق زمین نیز یکی از قدیمی ترین اسباب بازی های کودکان بادبادک است؛ بادبادک حدود سه هزار سال پیش، برای اولین بار در چین ساخته شد. فرفره توپی نیز ابتدا در چین و ژاپن ساخته شد و به دوره امروزی رسید. 

برخی از باستان شناسان معتقدند بعضی از این وسایل بازی، ابزارهای آیینی هستند، اما تحقیقات نشان می دهد از آن جایی که آن ها در کنار گورِ کودکان دفن شده اند، احتمالاً اسباب بازی هستند. بیشتر این ها به شکل صورتک، آدمک و بعضاً عروسک اند. در شهرهای باستانی حتی بعضاً بازی های تخته ای همراه با مهره و تاس نیز یافت می شود. 

نمونه های فراوانی از اسباب بازی های کودکان قاره اروپا در قرون وسطی در دست است و در میان این اسباب بازی ها، مجسمه های کوچکی از دختران و زنان با جامه های رنگارنگ، جنگ آوران زره پوش، سربازان پیاده و سواره با لباس های نظامی و سلاح هایی مانند تیر، کمان، شمشیر و سپر دیده می شوند. 

البته صنعت اسباب بازی در قرن هجدهم میلادی در اروپا رواج بیشتری یافت به شکلی که در این دوره شغل گروهی از مردم در بعضی از روستاهای اروپا ساخت اسباب بازی بوده است. با اختراع دستگاه های مختلف، پیشرفت مهمی در فرایند ساختن اسباب بازی پدید آمد تا سرانجام در قرن نوزدهم میلادی کشور آلمان مرکز تولید اسباب بازی جهان شد، اما بعدها صنعتگران اتریش و سوییس در ساختن اسباب بازی از صنعتگران آلمانی پیشی گرفتند.

از آغاز قرن بیستم میلادی نیز صنعت ساخت اسباب بازی در همه کشورهای جهان گسترش یافت. کشورهای ژاپن، انگلستان و ایالات متحده آمریکا به تولید اسباب بازی در حجم انبوه پرداختند و بیشتر به ساخت اسباب بازی هایی علاقه نشان دادند که با نیروی الکتریسیته کار می کند.

پی نوشت: بخشی از این گزارش با استفاده از اطلاعات «فرهنگنامه کودکان و نوجوانان» و «دانشنامه اسباب بازی های تهران قدیم» نوشته شده است. 

پایان خبر هانسی