شماره جلد مقاله کجاست

شماره جلد مقاله یک شناسه ضروری در دنیای انتشارات علمی است که به شناسایی و مکان‌یابی دقیق مقالات در مجلات پژوهشی کمک می‌کند. این عدد معمولاً در صفحات ابتدایی مقاله روی جلد مجله یا در اطلاعات مربوط به انتشار آن در وبسایت ناشر یا پایگاه‌های اطلاعاتی یافت می‌شود و نقش حیاتی در فرآیند استناددهی و سازماندهی منابع علمی دارد.

در ادامه این راهنما به بررسی جامع شماره جلد مقاله اهمیت آن برای پژوهشگران و پایگاه‌های اطلاعاتی مکان‌های متداول برای یافتن آن در فرمت‌های مختلف (چاپی PDF آنلاین) تفاوت آن با سایر شناسه‌ها مانند شماره شماره و DOI و نحوه استفاده از آن در استناددهی خواهیم پرداخت. هدف این است که با ارائه اطلاعات دقیق و کاربردی فرآیند پیدا کردن و استفاده از این شناسه مهم را برای شما تسهیل کنیم و به درک بهتری از ساختار مجلات علمی دست یابید.

تعریف شماره جلد مقاله

شماره جلد مقاله که با عنوان Volume Number نیز شناخته می‌شود یک واحد سازمانی مهم در ساختار انتشار مجلات علمی است. هر “جلد” (Volume) معمولاً مجموعه‌ای از شماره‌های (Issues) یک مجله را شامل می‌شود که در یک دوره زمانی مشخص اغلب یک سال تقویمی منتشر شده‌اند. به عبارت دیگر مجلات علمی به صورت دوره‌ای منتشر می‌شوند و هر دوره انتشار در قالب یک “شماره” (Issue) ارائه می‌گردد. مجموعه‌ای از این شماره‌ها که در طول یک سال یا بازه زمانی تعیین‌شده توسط ناشر جمع‌آوری می‌شوند یک “جلد” را تشکیل می‌دهند. به عنوان مثال اگر یک مجله ماهانه منتشر شود ۱۲ شماره آن در طول یک سال جلد جدیدی را تشکیل می‌دهند. این سیستم شماره‌گذاری به ناشران و خوانندگان کمک می‌کند تا نسخه‌های مختلف یک مجله را به صورت ساختاریافته مدیریت و دسته‌بندی کنند. شماره جلد عموماً به ترتیب سال‌های انتشار افزایش می‌یابد و نشان‌دهنده قدمت و سابقه انتشار مجله است. این شناسه در کنار شماره شماره (Issue Number) و شماره صفحات به عنوان بخشی از اطلاعات کتابشناختی کامل یک مقاله امکان ارجاع دقیق به منبع را فراهم می‌آورد.

اهمیت شماره جلد مقاله

شماره جلد مقاله یک عنصر کلیدی در فرآیند انتشار و دسترسی به دانش علمی است و اهمیت آن از جنبه‌های مختلفی قابل بررسی است. این شماره به عنوان یک بخش جدایی‌ناپذیر از اطلاعات کتابشناختی مقاله نقش مهمی در شناسایی سازماندهی و بازیابی مقالات ایفا می‌کند. برای پژوهشگران اطلاع دقیق از شماره جلد در کنار سایر اطلاعات نظیر شماره شماره و صفحات امکان ارجاع صحیح و کامل به منابع مورد استفاده در تحقیقاتشان را فراهم می‌آورد. این امر نه تنها اعتبار کار پژوهشگر را افزایش می‌دهد بلکه به خوانندگان و همکاران علمی او نیز کمک می‌کند تا به راحتی منابع ارجاع داده شده را پیدا کنند. علاوه بر این شماره جلد برای ناشران و پایگاه‌های اطلاعاتی علمی حیاتی است؛ زیرا امکان نمایه‌سازی دقیق مقالات آرشیو کردن نسخه‌های مختلف مجله به صورت منظم و ارائه قابلیت جستجوی پیشرفته بر اساس سال و دوره انتشار را فراهم می‌آورد. بدون این شناسه مدیریت حجم عظیمی از مقالات منتشر شده در طول سالیان متمادی بسیار دشوار و بعضاً غیرممکن خواهد بود. در نهایت شماره جلد به درک بهتر بافت زمانی انتشار مقاله در تاریخچه یک مجله خاص کمک می‌کند.

نقش شماره جلد در شناسایی مقاله

شماره جلد مقاله یکی از مهم‌ترین شناسه‌هایی است که به همراه شماره شماره و محدوده صفحات یک مقاله خاص را در میان هزاران مقاله منتشر شده در یک مجله در طول سال‌ها به صورت منحصر به فرد مشخص می‌کند. تصور کنید یک مجله علمی برای ده‌ها سال به صورت مداوم منتشر شده است؛ بدون داشتن یک سیستم شماره‌گذاری دقیق شامل جلد و شماره پیدا کردن یک مقاله خاص بر اساس عنوان یا نویسنده در میان آرشیو گسترده‌ای از شماره‌ها بسیار زمان‌بر و چالش‌برانگیز خواهد بود. شماره جلد با تقسیم‌بندی انتشارات مجله بر اساس دوره‌های زمانی (معمولاً سالانه) یک لایه سازماندهی به فرآیند شناسایی اضافه می‌کند. وقتی شما به یک مقاله استناد می‌دهید ارائه شماره جلد به خواننده کمک می‌کند تا ابتدا سال یا دوره انتشار کلی مقاله را در آرشیو مجله مشخص کند و سپس با استفاده از شماره شماره و صفحات به نسخه دقیق و محل قرارگیری مقاله مورد نظر دسترسی یابد. این فرآیند سلسله‌مراتبی شناسایی بازیابی اطلاعات را به طرز چشمگیری تسریع و دقیق‌تر می‌سازد و از سردرگمی در هنگام جستجو در نسخه‌های متعدد یک مجله جلوگیری می‌کند. در نتیجه شماره جلد نه تنها بخشی از هویت مقاله است بلکه ابزاری ضروری برای پیمایش در حجم وسیع اطلاعات علمی محسوب می‌شود.

اهمیت شماره جلد برای پژوهشگران و پایگاه‌های اطلاعاتی

برای پژوهشگران شماره جلد مقاله عنصری حیاتی در مدیریت منابع علمی و استناددهی دقیق است. هنگام نگارش مقالات پژوهشی پایان‌نامه‌ها یا کتاب‌ها ارجاع صحیح به منابع مورد استفاده نه تنها یک الزام اخلاقی و حرفه‌ای است بلکه به خوانندگان اجازه می‌دهد تا مسیر فکری پژوهشگر را دنبال کرده و منابع اصلی را بررسی کنند. فرمت‌های استاندارد استناددهی (مانند APA MLA Chicago Vancouver) همگی شامل اطلاعاتی نظیر نام نویسندگان سال انتشار عنوان مقاله نام مجله شماره جلد شماره شماره و صفحات هستند. درج دقیق شماره جلد در این فرمت‌ها تضمین می‌کند که ارجاع شما به طور کامل و بدون ابهام است و خواننده می‌تواند به راحتی مقاله اصلی را در کتابخانه‌ها یا پایگاه‌های داده پیدا کند. از سوی دیگر پایگاه‌های اطلاعاتی علمی (مانند Web of Science Scopus PubMed) از شماره جلد به عنوان یک فیلد کلیدی برای نمایه‌سازی سازماندهی و ارائه قابلیت جستجو استفاده می‌کنند. این پایگاه‌ها مقالات را بر اساس مجله سال (جلد) شماره و سایر اطلاعات دسته‌بندی می‌کنند. پژوهشگران هنگام جستجو در این پایگاه‌ها می‌توانند از شماره جلد برای محدود کردن نتایج جستجو به یک دوره زمانی خاص از انتشار یک مجله استفاده کنند که این امر بازیابی اطلاعات مرتبط را بسیار کارآمدتر می‌سازد. بنابراین شماره جلد یک پل ارتباطی بین مقاله منتشر شده پژوهشگر استفاده‌کننده و سیستم‌های سازماندهی و بازیابی اطلاعات است.

محل قرارگیری شماره جلد مقاله

محل قرارگیری شماره جلد مقاله در یک مجله علمی می‌تواند بسته به سیاست‌های طراحی و انتشار ناشر متفاوت باشد اما مکان‌های متداول و استانداردی برای نمایش این اطلاعات وجود دارد. شناخت این مکان‌ها به پژوهشگران کمک می‌کند تا به سرعت و به راحتی شماره جلد مورد نیاز خود را پیدا کنند چه در حال کار با نسخه‌های چاپی باشند چه نسخه‌های الکترونیکی (PDF) یا در حال جستجو در وبسایت مجله یا پایگاه‌های اطلاعاتی. به طور کلی اطلاعات مربوط به شماره جلد در جایی قرار می‌گیرد که به راحتی قابل مشاهده و دسترسی باشد زیرا این اطلاعات برای شناسایی و استناددهی ضروری هستند. این مکان‌ها معمولاً شامل صفحات اولیه مقاله جلد مجله (در نسخه‌های چاپی یا جلد الکترونیکی) سرصفحه یا پاصفحه صفحات مقاله و بخش اطلاعات کتابشناختی در وبسایت مجله یا پایگاه داده‌ای که مقاله در آن نمایه‌سازی شده است می‌شوند. درک این مکان‌های متداول فرآیند یافتن اطلاعات لازم برای ارجاع دقیق را ساده‌تر می‌کند و از صرف زمان اضافی برای جستجو در جای جای مقاله یا وبسایت جلوگیری می‌نماید. در ادامه به بررسی جزئی‌تر این مکان‌ها در فرمت‌های مختلف می‌پردازیم تا راهنمای جامعی برای شما فراهم شود.

مکان‌های متداول شماره جلد مقاله

شماره جلد مقاله معمولاً در چندین مکان کلیدی در یک مجله علمی نمایش داده می‌شود تا اطمینان حاصل شود که پژوهشگران به راحتی می‌توانند آن را پیدا کنند. یکی از متداول‌ترین مکان‌ها صفحه اول یا صفحه عنوان مقاله است. این صفحه اغلب شامل اطلاعات کاملی نظیر عنوان مقاله نام نویسندگان نام مجله سال انتشار شماره جلد و شماره شماره و محدوده صفحات مقاله است. در نسخه‌های چاپی مجلات شماره جلد به طور برجسته روی جلد مجله نیز ذکر می‌شود اغلب در کنار نام مجله و تاریخ انتشار. همچنین در بسیاری از مجلات شماره جلد و شماره شماره به همراه نام مجله در سرصفحه (Header) یا پاصفحه (Footer) هر صفحه از مقاله تکرار می‌شود. این کار باعث می‌شود حتی اگر تنها به یک صفحه از مقاله دسترسی دارید بتوانید اطلاعات شناسایی آن را به دست آورید. فهرست مطالب (Table of Contents) مجله نیز مکان دیگری است که اطلاعات مربوط به جلد و شماره در آن ذکر می‌گردد معمولاً در کنار عنوان هر مقاله. در نهایت در وبسایت مجله اطلاعات مربوط به جلد و شماره معمولاً در صفحه اصلی مجله صفحه مربوط به هر شماره خاص و همچنین در صفحه اختصاصی هر مقاله در بخش اطلاعات انتشار یا “Cite this article” نمایش داده می‌شود. شناخت این نقاط کلیدی فرآیند یافتن شماره جلد را بسیار کارآمدتر می‌کند.

پیدا کردن شماره جلد در نسخه PDF

پیدا کردن شماره جلد در نسخه PDF یک مقاله علمی معمولاً ساده است زیرا فایل‌های PDF اغلب بازتولیدی دقیق از نسخه چاپی یا نهایی منتشر شده آنلاین هستند. اولین جایی که باید جستجو کنید صفحه اول فایل PDF است. این صفحه معمولاً حاوی تمام اطلاعات کتابشناختی اصلی مقاله است از جمله عنوان نویسندگان نام مجله سال انتشار و به طور برجسته شماره جلد و شماره شماره. این اطلاعات اغلب در بالای صفحه زیر عنوان مقاله یا در کادر اطلاعات مربوط به مجله قرار می‌گیرند. اگر در صفحه اول آن را پیدا نکردید سرصفحه (Header) یا پاصفحه (Footer) صفحات بعدی مقاله را بررسی کنید. بسیاری از ناشران اطلاعات مربوط به مجله از جمله نام مجله شماره جلد شماره شماره و محدوده صفحات را در سرصفحه یا پاصفحه هر صفحه از مقاله تکرار می‌کنند. این کار به ویژه در مقالات طولانی مفید است. همچنین می‌توانید از قابلیت جستجو در فایل PDF (معمولاً با فشردن Ctrl+F یا Command+F) استفاده کنید و کلماتی مانند “Volume” “Vol.” “جلد” “شماره جلد” یا حتی عدد مورد انتظار برای جلد را جستجو کنید. در برخی موارد اطلاعات جلد ممکن است در بخش اطلاعات فایل (File Properties) یا متادیتای PDF نیز ذخیره شده باشد هرچند دسترسی به آن به اندازه بررسی بصری رایج نیست. با تمرکز بر صفحات اولیه و سرصفحه/پاصفحه به احتمال زیاد شماره جلد را به سرعت پیدا خواهید کرد.

پیدا کردن شماره جلد در نسخه چاپی

پیدا کردن شماره جلد در نسخه چاپی یک مجله علمی اغلب ساده‌ترین روش است زیرا اطلاعات اصلی انتشارات به صورت فیزیکی و برجسته نمایش داده می‌شوند. اولین و واضح‌ترین مکان برای جستجو روی جلد مجله است. نام مجله شماره جلد شماره شماره و تاریخ انتشار معمولاً به طور واضح روی جلد چاپ می‌شوند تا خوانندگان بتوانند به سرعت نسخه مورد نظر خود را شناسایی کنند. در مجلاتی که به صورت صحافی شده در کتابخانه‌ها نگهداری می‌شوند شماره جلد و سال انتشار اغلب روی عطف (Spine) مجله نیز چاپ می‌شود تا پیدا کردن جلد مورد نظر در قفسه‌ها آسان باشد. پس از باز کردن مجله صفحه عنوان یا صفحه اول هر مقاله مکان دیگری است که اطلاعات کامل کتابشناختی از جمله شماره جلد در آن ذکر می‌شود. همچنین می‌توانید فهرست مطالب (Table of Contents) را بررسی کنید. در فهرست مطالب معمولاً اطلاعات مربوط به جلد و شماره در ابتدای فهرست هر شماره ذکر می‌گردد و مقالات آن شماره به همراه صفحاتشان فهرست می‌شوند. مشابه نسخه‌های PDF در بسیاری از مجلات چاپی شماره جلد و شماره شماره در سرصفحه یا پاصفحه هر صفحه از مقاله نیز تکرار می‌شود. این تکرار به خواننده کمک می‌کند تا حتی اگر تنها یک صفحه از مقاله را در دست دارد بتواند اطلاعات شناسایی کامل آن را به دست آورد. با بررسی این مکان‌های کلیدی به راحتی می‌توانید شماره جلد مقاله مورد نظر خود را در نسخه چاپی پیدا کنید.

پیدا کردن شماره جلد در وبسایت مجله یا پایگاه داده

یافتن شماره جلد مقاله در وبسایت مجله یا پایگاه‌های اطلاعاتی آنلاین یک روش بسیار رایج و کارآمد است به خصوص زمانی که به نسخه‌های چاپی یا PDF دسترسی ندارید. هنگام مشاهده یک مقاله در وبسایت رسمی مجله اطلاعات کتابشناختی کامل مقاله معمولاً در صفحه اختصاصی آن مقاله نمایش داده می‌شود. این اطلاعات اغلب در بالای صفحه زیر عنوان مقاله یا در بخشی مجزا با عنوان “Article Information” “Publication History” یا “Cite this article” قرار می‌گیرد. در این بخش شما می‌توانید نام کامل مجله سال انتشار شماره جلد شماره شماره محدوده صفحات و سایر شناسه‌ها مانند DOI را پیدا کنید. همچنین با مرور صفحات وبسایت مجله می‌توانید به آرشیو شماره‌های منتشر شده دسترسی پیدا کنید که در آن مجلات بر اساس جلد و شماره سازماندهی شده‌اند. با کلیک بر روی جلد و شماره مورد نظر می‌توانید مقالات منتشر شده در آن نسخه را مشاهده کنید. در پایگاه‌های اطلاعاتی بزرگ مانند Web of Science Scopus PubMed یا Google Scholar هنگام مشاهده جزئیات یک مقاله در صفحه نتایج جستجو یا صفحه اختصاصی مقاله اطلاعات مربوط به انتشار از جمله نام مجله سال شماره جلد و شماره شماره به طور واضح نمایش داده می‌شود. این پایگاه‌ها معمولاً این اطلاعات را از ناشران جمع‌آوری و نمایه‌سازی می‌کنند تا جستجو و بازیابی مقالات بر اساس این فیلدها برای کاربران آسان باشد. بنابراین وبسایت مجله و پایگاه‌های اطلاعاتی آنلاین منابع بسیار خوبی برای یافتن شماره جلد مقاله هستند.

نمایش شماره جلد در فرمت‌های مختلف مجلات

نحوه نمایش و قالب‌بندی شماره جلد در مجلات علمی می‌تواند بسته به سبک و استاندارد هر ناشر یا مجله متفاوت باشد هرچند مفهوم اصلی (مجموعه‌ای از شماره‌ها در یک دوره زمانی) ثابت است. رایج‌ترین روش استفاده از کلمه “Volume” یا اختصار آن “Vol.” پیش از عدد جلد است به عنوان مثال “Volume 15” یا “Vol. 28”. این عدد معمولاً به صورت عددی (مانند 10 25 50) نمایش داده می‌شود اما در برخی مجلات قدیمی‌تر یا در زمینه‌های خاص ممکن است از اعداد رومی نیز استفاده شود مانند “Volume XV” یا “Vol. L”. در برخی موارد به خصوص در سرصفحه یا پاصفحه مقالات تنها عدد جلد بدون کلمه “Volume” ذکر می‌شود اما معمولاً در کنار شماره شماره و نام مجله قرار می‌گیرد تا ابهامی پیش نیاید. گاهی اوقات اطلاعات جلد و شماره به صورت ترکیبی نمایش داده می‌شوند مثلاً “Vol. 10, No. 3” یا “Volume 10 (Issue 3)”. در مجلات آنلاین این اطلاعات ممکن است در قالب متنی ساده یا در یک کادر اطلاعات ساختاریافته نمایش داده شوند. همچنین در برخی موارد خاص مانند شماره‌های ویژه (Special Issues) یا مکمل‌ها (Supplements) ممکن است علاوه بر شماره جلد اصلی یک شناسه اضافی برای آن شماره خاص وجود داشته باشد که در کنار شماره جلد اصلی ذکر می‌شود. پژوهشگران باید با تنوع در نمایش این اطلاعات آشنا باشند و بتوانند در فرمت‌های مختلف شماره جلد مورد نظر خود را تشخیص دهند.

تفاوت شماره جلد و شماره شماره مقاله

در ساختار مجلات علمی دو شناسه “شماره جلد” (Volume Number) و “شماره شماره” (Issue Number) مفاهیم متمایزی هستند که در کنار یکدیگر به شناسایی دقیق یک نسخه خاص از مجله کمک می‌کنند. همانطور که پیشتر توضیح داده شد شماره جلد به یک مجموعه از شماره‌های مجله اشاره دارد که معمولاً در یک دوره زمانی (اغلب یک سال) منتشر شده‌اند و نشان‌دهنده یک دوره انتشار کلی است. این عدد با گذشت سال‌ها افزایش می‌یابد و یک واحد سازمانی بزرگتر را تشکیل می‌دهد. در مقابل “شماره شماره” یا Issue Number به یک انتشار مشخص و منفرد از مجله در داخل یک جلد خاص اشاره دارد. مجلات به صورت دوره‌ای (مثلاً ماهانه فصلی دوماهنامه) منتشر می‌شوند و هر بار که منتشر می‌شوند یک “شماره” جدید را تشکیل می‌دهند. این شماره‌ها به ترتیب در طول سال (یا دوره جلد) شماره‌گذاری می‌شوند مثلاً شماره ۱ شماره ۲ شماره ۳ و الی آخر تا زمانی که جلد جدیدی آغاز شود. بنابراین یک جلد خاص (مثلاً جلد ۱۵) شامل چندین شماره (مثلاً شماره ۱ شماره ۲ شماره ۳…) خواهد بود. برای شناسایی یک مقاله خاص معمولاً به هر دو شناسه یعنی هم شماره جلد و هم شماره شماره نیاز است تا نسخه دقیقی از مجله که مقاله در آن منتشر شده است مشخص شود. این تمایز برای سازماندهی نمایه‌سازی و استناددهی دقیق در انتشارات علمی ضروری است و کمک می‌کند تا مقالات در میان حجم وسیعی از اطلاعات به درستی مکان‌یابی شوند.

تعریف شماره شماره مقاله

شماره شماره مقاله که با عنوان Issue Number نیز شناخته می‌شود به یکی از انتشارات منفرد و دوره‌ای یک مجله در داخل یک جلد مشخص اشاره دارد. مجلات علمی معمولاً به صورت منظم در فواصل زمانی مشخصی منتشر می‌شوند؛ این فواصل می‌تواند ماهانه دوماهنامه فصلی یا حتی کمتر یا بیشتر باشد. هر بار که مجله در این فواصل منتشر می‌شود یک “شماره” جدید را تشکیل می‌دهد. این شماره‌ها در داخل یک جلد خاص به صورت متوالی شماره‌گذاری می‌شوند معمولاً از شماره ۱ شروع شده و تا تعداد شماره‌های منتشر شده در آن جلد ادامه می‌یابد. به عنوان مثال اگر یک مجله فصلی باشد در یک سال (یک جلد) چهار شماره منتشر خواهد کرد: شماره ۱ (فصل بهار) شماره ۲ (فصل تابستان) شماره ۳ (فصل پاییز) و شماره ۴ (فصل زمستان). این شماره‌گذاری به تفکیک انتشارات مجله در طول دوره یک جلد کمک می‌کند. در کنار شماره جلد شماره شماره نیز برای شناسایی دقیق یک مقاله ضروری است زیرا مقاله در یک شماره خاص از یک جلد معین منتشر می‌شود. برای مثال ارجاع به “جلد ۱۰ شماره ۳” به وضوح مشخص می‌کند که مقاله در سومین انتشار مجله در دهمین سال یا دوره انتشار آن منتشر شده است. این سیستم دو لایه‌ای (جلد و شماره) امکان سازماندهی دقیق و بازیابی کارآمد مقالات را فراهم می‌کند.

نحوه استفاده از شماره جلد در استناددهی

استفاده صحیح از شماره جلد مقاله در فرآیند استناددهی یکی از جنبه‌های حیاتی نگارش آکادمیک است. استناددهی دقیق نه تنها به اعتبار کار پژوهشگر می‌افزاید بلکه به خوانندگان امکان می‌دهد تا به راحتی منابع مورد استفاده را پیدا کرده و صحت اطلاعات ارائه شده را بررسی کنند. شماره جلد به همراه سایر اطلاعات کتابشناختی مانند نام مجله شماره شماره و صفحات جزئیات لازم برای مکان‌یابی یک مقاله خاص در آرشیو یک مجله را فراهم می‌کند. در اکثر فرمت‌های استاندارد استناددهی که در رشته‌های مختلف علمی استفاده می‌شوند (مانند APA MLA Chicago Vancouver) اطلاعات مربوط به جلد و شماره بخشی ضروری از ورودی استناد برای مقالات مجله محسوب می‌شوند. جایگاه و نحوه نمایش شماره جلد در این فرمت‌ها ممکن است کمی متفاوت باشد اما هدف اصلی یکسان است: ارائه اطلاعات کافی برای شناسایی نسخه دقیق مجله‌ای که مقاله در آن منتشر شده است. عدم درج شماره جلد یا درج نادرست آن می‌تواند فرآیند یافتن منبع اصلی را برای خواننده دشوار یا حتی غیرممکن سازد و در نتیجه بر شفافیت و قابلیت بازتولید پژوهش تأثیر منفی بگذارد. بنابراین پژوهشگران باید با نحوه صحیح درج شماره جلد در فرمت استناددهی مورد نیاز رشته یا مجله هدف خود آشنا باشند و در هنگام جمع‌آوری اطلاعات منابع دقت لازم را در ثبت این شناسه حیاتی به کار گیرند.

فرمت‌های رایج استناددهی و جایگاه شماره جلد

در فرمت‌های رایج استناددهی جایگاه شماره جلد معمولاً پس از نام مجله و قبل از شماره صفحات قرار می‌گیرد اما جزئیات دقیق نمایش آن بسته به سبک مورد استفاده متفاوت است. در <فرمت APA (انجمن روانشناسی آمریکا)> شماره جلد به صورت ایتالیک و بلافاصله پس از نام مجله (که آن نیز ایتالیک است) و بدون فاصله ذکر می‌شود. شماره شماره (اگر وجود داشته باشد و صفحه بندی هر شماره جداگانه باشد) به صورت عادی در پرانتز بلافاصله پس از شماره جلد و بدون فاصله قرار می‌گیرد. مثال: Journal Title, Volume(Issue), pages. مثلاً: J. Appl. Psychol., 105(3), 500-515. در <فرمت MLA (انجمن زبان مدرن)> شماره جلد معمولاً با “vol.” و شماره شماره با “no.” مشخص می‌شود و پس از نام مجله قرار می‌گیرند. مثال: Journal Title, vol. Volume, no. Issue, year, pp. pages. مثلاً: PMLA, vol. 135, no. 2, 2020, pp. 200-215. در <فرمت Chicago (شیکاگو)> بسته به سبک (نویسنده-تاریخ یا یادداشت-کتابشناسی) نحوه نمایش کمی متفاوت است اما عموماً شماره جلد و شماره شماره پس از نام مجله ذکر می‌شوند. مثال (سبک نویسنده-تاریخ): Journal Title Volume, no. Issue (Year): pages. مثلاً: J. Polit. 82, no. 3 (2020): 800-815. در <فرمت Vancouver (ونکوور)> که بیشتر در علوم پزشکی استفاده می‌شود شماره جلد معمولاً پس از نام مجله (مخفف) و قبل از دو نقطه قرار می‌گیرد. شماره شماره معمولاً ذکر نمی‌شود مگر اینکه صفحه بندی هر شماره جداگانه باشد. مثال: Journal Abbreviation Year; Volume:pages. مثلاً: N Engl J Med 2020;382:1500-1510. اگر شماره شماره لازم باشد: Journal Abbreviation Year; Volume(Issue):pages. مثلاً: Science 2020;368(6487):137-140. توجه به این جزئیات و استفاده از فرمت صحیح برای شماره جلد و شماره شماره در استناددهی دقت و حرفه‌ای بودن کار پژوهشی شما را تضمین می‌کند.

شناسه‌های دیگر مقاله علمی

علاوه بر شماره جلد و شماره شماره مقالات علمی دارای شناسه‌های دیگری نیز هستند که هر یک نقش خاصی در شناسایی مدیریت و دسترسی به محتوای علمی ایفا می‌کنند. این شناسه‌ها به پژوهشگران ناشران کتابخانه‌ها و پایگاه‌های اطلاعاتی کمک می‌کنند تا مقالات را به طور دقیق مشخص کرده آن‌ها را در سیستم‌های خود سازماندهی کنند و دسترسی پایداری به آن‌ها فراهم آورند. مهم‌ترین این شناسه‌ها شامل شماره DOI (Digital Object Identifier) و شماره‌های ISSN (International Standard Serial Number) و ISBN (International Standard Book Number) می‌شوند. درک تفاوت‌ها و کاربردهای این شناسه‌ها برای هر پژوهشگری که در دنیای انتشارات علمی فعالیت می‌کند ضروری است. در حالی که شماره جلد و شماره شماره به مکان مقاله در ساختار دوره‌ای یک مجله اشاره دارند DOI یک شناسه دائمی برای خود مقاله به عنوان یک شیء دیجیتال است و ISSN به کل مجله به عنوان یک نشریه پیایند اشاره دارد. ISBN نیز برای انتشارات غیرپیایند مانند کتاب‌ها یا مجموعه مقالات کنفرانس‌ها استفاده می‌شود. آشنایی با این شناسه‌ها به شما کمک می‌کند تا در هنگام جستجو ارجاع و مدیریت منابع علمی با دقت بیشتری عمل کنید و از ابهام یا خطا جلوگیری نمایید. در ادامه به بررسی دقیق‌تر هر یک از این شناسه‌ها و محل قرارگیری آن‌ها در مقالات می‌پردازیم.

شماره DOI و محل آن

شماره DOI (Digital Object Identifier) یا شناسه دیجیتال شیء یک شناسه منحصر به فرد و دائمی برای مقالات و سایر محتوای دیجیتال مانند گزارش‌ها فصول کتاب‌ها و مجموعه مقالات کنفرانس است. هدف اصلی DOI ارائه یک راه پایدار و قابل اعتماد برای ارجاع به محتوای آنلاین است. برخلاف URLها که ممکن است تغییر کنند DOI یک لینک دائمی به صفحه اطلاعات مقاله (Landing Page) در وبسایت ناشر یا ارائه‌دهنده محتوا فراهم می‌کند. این بدان معناست که حتی اگر وبسایت مجله تغییر کند DOI مقاله ثابت باقی می‌ماند و همیشه شما را به محل فعلی دسترسی به مقاله هدایت می‌کند. ساختار DOI شامل پیشوند ناشر و پسوند منحصر به فرد مقاله است که توسط سیستم DOI اختصاص داده می‌شود. شماره DOI معمولاً به صورت بسیار برجسته در صفحه اول مقاله نمایش داده می‌شود چه در نسخه PDF و چه در صفحه وبسایت مجله. اغلب زیر اطلاعات کتابشناختی اصلی مقاله (عنوان نویسندگان مجله جلد شماره صفحات) قرار می‌گیرد و با عبارت “DOI:” یا به صورت یک لینک کامل (مانند https://doi.org/10.xxxx/yyyyyy) نمایش داده می‌شود. در برخی موارد ممکن است در سرصفحه یا پاصفحه صفحات مقاله نیز تکرار شود. استفاده از DOI در استناددهی به طور فزاینده‌ای رایج شده است و بسیاری از فرمت‌های استناددهی اکنون توصیه می‌کنند یا الزامی می‌دانند که DOI در صورت موجود بودن درج شود زیرا این شناسه قابل اطمینان‌ترین راه برای دسترسی مستقیم به مقاله آنلاین است.

شماره ISSN و ISBN

شماره ISSN (International Standard Serial Number) یک شناسه هشت رقمی منحصر به فرد است که برای شناسایی نشریات پیایند (Serial Publications) مانند مجلات روزنامه‌ها و سالنامه‌ها استفاده می‌شود. هدف ISSN این است که یک شناسه استاندارد برای کل یک نشریه پیایند صرف نظر از محل انتشار ناشر یا زبان آن فراهم کند. هر مجله علمی چه به صورت چاپی و چه الکترونیکی منتشر شود یک ISSN خاص خود را دارد (گاهی اوقات ISSN جداگانه‌ای برای نسخه چاپی و الکترونیکی). ISSN به کتابخانه‌ها ناشران و خدمات نمایه‌سازی کمک می‌کند تا مجلات را به درستی شناسایی مدیریت و فهرست‌بندی کنند. این شماره معمولاً در صفحات ابتدایی مجله (مانند صفحه حقوق نشر یا صفحه اطلاعات تحریریه) روی جلد مجله و در وبسایت مجله نمایش داده می‌شود. توجه داشته باشید که ISSN به کل مجله اختصاص دارد نه به یک مقاله خاص در آن. در مقابل شماره ISBN (International Standard Book Number) یک شناسه منحصر به فرد برای کتاب‌ها و سایر انتشارات غیرپیایند مانند تک‌نگاری‌ها (Monographs) گزارش‌های خاص یا مجموعه مقالات کنفرانس‌هایی که به صورت کتاب منتشر می‌شوند است. ISBN یک شناسه ۱۳ رقمی (قبلاً ۱۰ رقمی) است که برای شناسایی یک نسخه خاص از یک کتاب (مثلاً نسخه شومیز نسخه گالینگور نسخه الکترونیکی) به کار می‌رود. در حالی که مقالات مجلات علمی معمولاً ISBN ندارند مجموعه مقالات یک کنفرانس که به صورت یک کتاب منتشر شده است ممکن است ISBN داشته باشد. ISSN و ISBN هر دو استانداردهای بین‌المللی برای شناسایی انتشارات هستند اما کاربرد آن‌ها متفاوت است: ISSN برای نشریات پیایند (مانند مجلات) و ISBN برای انتشارات غیرپیایند (مانند کتاب‌ها).

مشکلات رایج در پیدا کردن شماره جلد و راه‌حل‌ها

با وجود اینکه شماره جلد یک شناسه استاندارد در مجلات علمی است گاهی اوقات ممکن است پژوهشگران در پیدا کردن آن با چالش‌هایی روبرو شوند. این مشکلات می‌توانند ناشی از عوامل مختلفی باشند از جمله فرمت‌بندی‌های ناسازگار نسخه‌های اولیه انتشار آنلاین یا ماهیت خاص برخی انتشارات. برای مثال در برخی مجلات قدیمی‌تر سیستم شماره‌گذاری ممکن است کمتر استاندارد یا نامنظم باشد. همچنین مقالاتی که به صورت “Early Online” یا “Ahead of Print” منتشر می‌شوند ممکن است در ابتدا شماره جلد و شماره شماره نهایی خود را نداشته باشند تا زمانی که به طور رسمی در یک شماره و جلد خاص قرار گیرند. در این موارد تنها اطلاعات موجود ممکن است سال انتشار آنلاین و احتمالاً یک شناسه مانند DOI باشد. گاهی اوقات نیز ممکن است به دلیل خطاهای چاپی یا فرمت‌بندی نادرست در فایل PDF یا نسخه چاپی شماره جلد به وضوح نمایش داده نشده باشد یا در مکانی غیرمعمول قرار گرفته باشد. شناخت این مشکلات رایج و آشنایی با راه‌حل‌های موجود می‌تواند به پژوهشگران در غلبه بر این چالش‌ها و یافتن اطلاعات مورد نیاز برای استناددهی دقیق کمک کند. در بخش بعدی به بررسی سناریویی می‌پردازیم که در آن شماره جلد به وضوح مشخص نیست و راهکارهایی برای مواجهه با آن ارائه می‌دهیم.

زمانی که شماره جلد مشخص نیست

اگر در هنگام جستجو برای اطلاعات یک مقاله شماره جلد آن به وضوح مشخص یا قابل دسترسی نباشد چندین راهکار وجود دارد که می‌توانید امتحان کنید. اولاً مطمئن شوید که تمام مکان‌های متداول برای یافتن شماره جلد را بررسی کرده‌اید: صفحه اول مقاله سرصفحه و پاصفحه و اگر نسخه چاپی در دسترس است جلد و عطف مجله. ثانیاً اگر مقاله را به صورت آنلاین یافته‌اید به صفحه اصلی مجله در وبسایت ناشر مراجعه کنید. در بخش آرشیو (Archive) یا شماره‌های قبلی (Past Issues) مجلات معمولاً بر اساس جلد و شماره مرتب شده‌اند. با یافتن سال انتشار مقاله می‌توانید جلد مربوط به آن سال را پیدا کرده و سپس با بررسی شماره‌های داخل آن جلد بر اساس تاریخ انتشار یا محدوده صفحات شماره شماره و در نتیجه جلد مرتبط را پیدا کنید. ثالثاً از پایگاه‌های اطلاعاتی علمی معتبر (مانند Web of Science Scopus PubMed) که مقاله در آن‌ها نمایه‌سازی شده است استفاده کنید. این پایگاه‌ها معمولاً اطلاعات کتابشناختی کامل و دقیقی از جمله شماره جلد و شماره شماره را ارائه می‌دهند. با جستجوی مقاله در این پایگاه‌ها بر اساس عنوان یا نویسنده می‌توانید اطلاعات کامل آن را مشاهده کنید. رابعاً اگر مقاله به صورت “Early Online” منتشر شده است ممکن است در ابتدا فقط سال انتشار آنلاین و DOI آن موجود باشد. در این حالت می‌توانید از همین اطلاعات (DOI و سال) برای استناددهی استفاده کنید و اشاره کنید که مقاله به صورت آنلاین منتشر شده است. معمولاً پس از اختصاص مقاله به یک شماره و جلد مشخص اطلاعات آن در وبسایت مجله و پایگاه‌های اطلاعاتی به‌روزرسانی می‌شود. در موارد نادر که هیچ یک از این روش‌ها کارساز نیست و اطلاعات جلد به هیچ وجه قابل دستیابی نیست ممکن است نیاز به تماس با ناشر مجله برای دریافت اطلاعات دقیق‌تر باشد هرچند این اتفاق بسیار کم رخ می‌دهد و معمولاً شماره جلد از یکی از روش‌های فوق قابل بازیابی است.

شماره جلد مقاله چیست؟

شماره جلد مقاله (Volume Number) یک واحد سازمانی در مجلات علمی است که مجموعه‌ای از شماره‌های (Issues) منتشر شده در یک دوره زمانی مشخص معمولاً یک سال را شامل می‌شود و به شناسایی دوره انتشار کلی مجله کمک می‌کند.

شماره شماره مقاله چیست؟

شماره شماره مقاله (Issue Number) به یکی از انتشارات منفرد و دوره‌ای مجله در داخل یک جلد مشخص اشاره دارد که به صورت متوالی در طول دوره جلد شماره‌گذاری می‌شود و نشان‌دهنده نوبت انتشار در آن جلد است.

شماره جلد معمولاً در کجای صفحه مقاله قرار می‌گیرد؟

شماره جلد معمولاً در صفحه اول یا صفحه عنوان مقاله در سرصفحه یا پاصفحه صفحات مقاله روی جلد مجله (در نسخه چاپی) و در بخش اطلاعات انتشار مقاله در وبسایت مجله یا پایگاه‌های اطلاعاتی قرار می‌گیرد.

چگونه شماره جلد را در یک فایل PDF پیدا کنم؟

برای پیدا کردن شماره جلد در فایل PDF صفحه اول مقاله را بررسی کنید. همچنین سرصفحه یا پاصفحه صفحات بعدی را نگاه کنید. می‌توانید از قابلیت جستجو (Ctrl+F) با کلماتی مانند “Volume” یا “Vol.” نیز استفاده کنید.

آیا تمام مقالات دارای شماره جلد هستند؟

اکثر مقالات منتشر شده در مجلات علمی دارای شماره جلد هستند زیرا بخشی از ساختار استاندارد مجلات پیایند است. با این حال مقالات پیش‌چاپ (Pre-prints) یا مقالاتی که به صورت “Early Online” منتشر می‌شوند ممکن است در ابتدا شماره جلد نهایی نداشته باشند.

اهمیت شماره جلد مقاله برای استناددهی چیست؟

شماره جلد مقاله برای استناددهی دقیق ضروری است زیرا به همراه نام مجله شماره شماره و صفحات امکان شناسایی منحصر به فرد و مکان‌یابی دقیق مقاله مورد استناد را در آرشیو یک مجله فراهم می‌کند و بخشی از اطلاعات کتابشناختی استاندارد است.

آیا شماره DOI همان شماره جلد است؟

خیر شماره DOI (شناسه دیجیتال شیء) با شماره جلد متفاوت است. DOI یک شناسه دائمی برای یک مقاله خاص به عنوان یک شیء دیجیتال است که امکان دسترسی مستقیم به آن را فراهم می‌کند در حالی که شماره جلد به دوره انتشار کلی مجله‌ای که مقاله در آن منتشر شده اشاره دارد.

تفاوت شماره جلد و شماره شماره مقاله در چیست؟

شماره جلد به مجموعه شماره‌های یک مجله در یک دوره (معمولاً یک سال) اشاره دارد در حالی که شماره شماره به یکی از انتشارات منفرد و دوره‌ای مجله در داخل آن جلد خاص اشاره می‌کند. هر جلد شامل چندین شماره است.