گام فناورانه دولت سیزدهم برای توسعه اقتصاد دانش بنیان انرژی

تلاش برای توسعه انرژی های تجدیدپذیر در کشور از ابتدای روی کار آمدن دولت سیزدهم مورد توجه جدی دولت قرار گرفته، به طوری که در ماه های پایانی سال گذشته فرصتی برای تولیدکنندگان برق از منابع تجدیدپذیر فراهم شد تا برق تولیدی خود را صادر کرده و به این ترتیب کشورمان را تبدیل به قطب انرژی منطقه کنند.

به گزارش هانسی، بسیاری از کشورها برای تامین انرژی شان، بیشتر بر زغال سنگ، نفت و گاز طبیعی متکی هستند، اما وابستگی به سوخت های فسیلی یک مشکل بزرگ به همراه دارد. مشکل این جا است که میزان سوخت های فسیلی محدود است و در نهایت به اتمام خواهند رسید یا زمانی فرا می رسد که استخراج باقیمانده آن بسیار گران تمام خواهد شد.

همچنین سوخت های فسیلی باعث آلودگی هوا، آب و خاک می شوند و گازهای گلخانه ای تولید می کنند که باعث گرم شدن کره زمین می شوند. در این شرایط منابع انرژی تجدیدپذیر جایگزین های پاکی برای سوخت های فسیلی هستند. البته آنها هم بدون مشکل نیستند، اما آلودگی بسیار کمتر داشته و گازهای گلخانه ای کمتری تولید می کنند و تمام هم نمی شوند.

از جمله منابع اصلی انرژی های تجدیدپذیر می توان به انرژی خورشیدی، انرژی باد، انرژی برقابی، انرژی زیست توده، هیدروژن، انرژی زمین گرمایی و انرژی اقیانوسی اشاره کرد.

استفاده از انرژی های تجدیدپذیر دارای مزایای بسیاری است که به طور گسترده ای در سطوح مختلف اقتصادی، محیط زیستی و اجتماعی تاثیر می گذارد که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

کاهش انتشار گازهای گلخانه ای: انرژی های تجدیدپذیر، مانند انرژی خورشیدی، بادی، هیدروالکتریک و انرژی های دریایی، در تولید برق و حرارت بدون تولید گازهای گلخانه ای مشارکت دارند. این انرژی ها به کاهش انتشار دی اکسید کربن و دیگر آلودگی ها کمک می کنند و نقش مهمی در مبارزه با تغییرات اقلیمی ایفا می کنند.

پایداری انرژی: منابع انرژی تجدیدپذیر بی پایان هستند و به طور مستمر تولید می شوند. این امر به کاهش وابستگی به منابع انرژی فسیلی و حفظ پایداری تامین انرژی در طولانی مدت کمک می کند.

اشتغال زایی: صنایع مرتبط با انرژی های تجدیدپذیر، مانند نصب و راه اندازی توربین های بادی یا نصب پنل های خورشیدی به ایجاد فرصت های شغلی در مناطق مختلف کمک می کند.

کاهش وابستگی به واردات انرژی: استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر می تواند به کاهش وابستگی یک کشور به واردات منابع انرژی فسیلی و در نتیجه، به تقلیل آثار مخرب تغییرات قیمتی و سیاسی بر اقتصاد کمک کند.

بهبود کیفیت هوا: استفاده از انرژی های تجدیدپذیر به کاهش آلودگی هوا و مشکلات بهداشتی ارتباط دارد. انتشار کمتر ذرات جامد و آلاینده ها در مقایسه با منابع انرژی فسیلی به بهبود کیفیت هوای منطقه کمک می کند.

ایجاد فرصت های نوآوری و توسعه فناوری: تحقیق و توسعه در زمینه انرژی های تجدیدپذیر به ایجاد فرصت های نوآوری و توسعه فناوری جدید ارتباط دارد که به عنوان یک موتور اصلی برای رشد اقتصادی مطرح است.

حفاظت از منابع آب: برخی از انرژی های تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و بادی، به طور مستقیم به مصرف آب کمتری نسبت به نیازهای انرژی فسیلی نیاز دارند و از افزایش فشار بر منابع آبی جلوگیری می کنند.

حفاظت از محیط زیست: تولید انرژی تجدیدپذیر به تخریب کمتر منابع طبیعی و پردازش کمتر مواد زاید منجر می شود که به حفظ محیط زیست کمک می کند.

برنامه دولت برای تجدیدپذیرها

هرچه از میزان تقاضای جهان برای انرژی های فسیلی کاهش یابد، میزان تقاضا برای تجدیدپذیرها افزایش می یابد. در این میان نمی توان ظرفیت بالای ایران در حوزه تجدیدپذیرها را نادیده گرفت.

علیرغم پتانسیل های بالای ایران در حوزه تجدیدپذیرها، طی سال های گذشته آنطور که باید به این حوزه توجه نشد، اما در ماه های پایانی سال گذشته فرصتی برای تولیدکنندگان برق از منابع تجدیدپذیر فراهم شد تا برق تولیدی خود را صادر کرده و به این ترتیب کشورمان را تبدیل به قطب انرژی منطقه کنند.

در حال حاضر ظرفیت نیروگاه های تجدیدپذیر منصوبه در سراسر کشور بیش از 1166 مگاوات بوده که سهم نیروگاه های خورشیدی از این میزان بیش از 513 مگاوات و سهم نیروگاه های بادی از این ظرفیت بیش از 366 مگاوات است.

در سالی که گذشت، بالغ بر 10هزار مگاوات به ظرفیت نیروگاه های در دست احداث تجدیدپذیرها اضافه شد و آنطور که اعلام شده کار ساخت این نیروگاه ها تا پایان سال 1404 به اتمام خواهد رسید و با تزریق توان این نیروگاه ها به شبکه سراسری برق شاهد جهش بی سابقه ای در توسعه نیروگاهای تجدیدپذیر خواهیم بود.

تاکنون اقداماتی موثر در خصوص اخذ و ابلاغ مصوبات و صدور مجوزهای مرتبط با ساخت نیروگاه های تجدیدپذیر با هدف تسریع و تسهیل گری در روند مراحل پیشبرد اعم از تخصیص زمین، اخذ مجوزهای اتصال به شبکه و محیط زیست و مراحل احداث اعم از ارایه تسهیلات، ثبت سفارش و تخصیص ارز انجام شده که انتظار می رود موجب سهولت و سرعت بخشی در تحقق و به بهره برداری رسیدن ظرفیت 10 هزار مگاوات نیروگاه جدید در سال های 1403 و 1404 شود.

افتتاح ظرفیت بیشتری از نیروگاه های تجدیدپذیر در ایران مطمینا روند توسعه ایران را سرعت می بخشد و دستاوردهای زیادی در راستای تحقق ایرانی آباد خواهد داشت، آنطور که مسوولان وعده دادند توسعه ساخت سامانه های مقیاس کوچک حمایتی در سال 1403 جهش خوبی خواهد داشت و 110 هزار سامانه مقیاس کوچک در سال 1403 در بخش حمایتی ساخته خواهد شد.

احداث 30 هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر تا پایان برنامه هفتم توسعه کشور نکته مهمی است که نشان دهنده عزم ملی و سازمانی توسعه تجدیدپذیرهاست. 

گام فناورانه دولت سیزدهم برای توسعه اقتصاد دانش بنیان انرژی

از سوی دیگر در معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری در دولت سیزدهم نیز، ستاد توسعه اقتصاد دانش بنیان انرژی ایجاد شد که اهداف و ماموریت های این ستاد عبارتند از:

* ایفای نقش حداکثری در توسعه زیست بوم نوآوری، فناوری و اقتصاد دانش بنیان در حوزه انرژی

* ایجاد ظرفیت و برنامه ریزی برای ارتقای سالانه سهم اقتصاد دانش بنیان حوزه انرژی در تولید ناخالص داخلی کشور به میزان 8 درصد

* توسعه بازار اقتصاد دانش بنیان حوزه انرژی با بهره گیری از ظرفیت زیست بوم فناوری و نوآوری

* تشکیل کنسرسیوم های تخصصی حوزه انرژی جهت مدیریت مصرف، ارتقای امنیت، بهینه سازی و تنوع بخشی به سبد انرژی کشور

* کمک به صادرات و بسترسازی ورود شرکت های دانش بنیان  به بازارهای جهانی در حوزه انرژی

* ارایه برنامه برای توسعه همکاری های اقتصاد محور در حوزه انرژی با کلیه دستگاه ها و سازمان های مرتبط دولتی و بازیگران بزرگ بخش خصوصی با نگاه بلندمدت برای بهره برداری حداکثری از توان و زیرساخت های موجود

* پیاده سازی پروژه های اقتصاد محور، پیشران و استراتژیک در حوزه انرژی با استفاده از ظرفیت شرکت های دانش بنیان و فناور بر اساس ابلاغ مرکز راهبری ستادهای ویژه توسعه اقتصاد دانش بنیان

* بهره برداری حداکثری از همه ظرفیت های پیش بینی شده در قانون جهش تولید دانش بنیان و سایر اسناد بالادستی در نیل به اهداف محوله

* تعریف، تمهید و راهبری سبد برنامه های پیشران فناوری و دانش بنیان حوزه انرژی در همکاری با سایر بخش های مربوطه

* ارتقاء مشارکت و همکاری نخبگان در شناسایی و حل مسایل و مشکلات حوزه انرژی

* هماهنگی و همکاری تنگاتنگ با سایر ارکان تصمیم ساز، تصمیم گیر و اجرایی دولتی و خصوصی.

به گفته اکبر زمانیان دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانش بنیان انرژی، حمایت از طرح های بهینه سازی و مدیریت انرژی پیک سایی و ارتقای پایدار شبکه های تبدیل و توزیع انرژی، حمایت از طرح های فناورانه و اقتصادی جایگزین الکتروموتورهای پرمصرف و حمایت از طرح های توسعه اقتصاد دانش بنیان در صنایع نیروگاهی، انتقال و توزیع و ذخیره سازی انرژی از اهداف و برنامه های راهبردی ستاد در حوزه برق و نیرو است.

وی درباره نحوه اجرایی سازی ماده 16 قانون جهش تولید دانش بنیان که در تاریخ دوم شهریور سال 1401 به پیشنهاد معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و با همکاری وزارت نیرو و صنعت و معدن و تجارت و به استناد ماده 16 قانون به تصویب رسیده است، گفته بود منابع حاصل از اجرایی سازی ماده 16 قانون جهش تولید دانش بنیان شامل حمایت ساتبا با خرید تضمینی برق تجدیدپذیر، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با حمایت از شرکت های دانش بنیان و شرکت های دانش پایه مستقر در واحدهای رشد و صندوق نوآوری و شکوفایی با اعطای تسهیلات کم بهره جهت احداث نیروگاه های کوچک با اولویت نیروگاه های با تجهیزات بومی است. 

زمانیان از تحقق بومی سازی تجهیزات صنعت برق همچون الکتروموتورهای بهینه و کم مصرف در کشور خبر داده و با تصریح بر اینکه هم اکنون شرایط صنعت برق به گونه ای است که صنایع کوچک با ناترازی گاز و برق دچار ضرر می شوند، اضافه کرده بود که در همین راستا، تمرکز بر توسعه تولید تجدیدپذیر خورشیدی است.

از سوی دیگر و به گفته علی شب نورد، مدیرکل دفتر نظارت بر احداث و تولید نیروگاه های سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره وری برق ایران (ساتبا)، توسعه نیروگاه های تجدیدپذیر در دولت سیزدهم شتاب بیشتری گرفته است. با این اوصاف به نظر می رسد توسعه انرژی های تجدیدپذیر در این دولت رنگ و بوی جدی تری به خود گرفته است، لذا انتظار می رود در این دوره با فعالیت جدی ستاد توسعه اقتصاد دانش بنیان انرژی معاونت علمی ریاست جمهوری و تلاش مضاعف آن و همچنین اقدامات سایر بخش های کشور از جمله وزارت نیرو و سایر دستگاه ها شاهد شکوفایی تجدیدپذیرها، هماهنگی و همکاری ارکان تصمیم ساز کشور در این حوزه و همچنین ورود هر چه بیشتر بخش خصوصی به این حوزه باشیم. 

پایان خبر هانسی