گزارش تصویری | وحشتناک ترین و مرگبارترین مارهای جهان

تینا مزدکی: بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی مارهای سمی سالانه بیش از 5 میلیون نفر را نیش می زنند که از آن جمع، بین 81هزار تا 138هزار نفر جان خود را از دست می دهند. سلاح مخفی مارها زهری است که مواد آن در غده بزاقی تکامل یافته ای تولید می شود و حیوان با استفاده از نیش خود به طعمه تزریق می کند. آگنیش باروا، متخصص ژنتیک تکاملی در دانشگاه لوزان سوییس می گوید زهر برای اولین بار حدود 60 میلیون سال پیش، پس از جدا شدن مارهای بوآ و مارهای پیتون از دیگر مارها فرگشت یافت. احتمالاً اجداد مارها که غیر سمی بودند، قبل تر پروتیین های سمی خفیفی را در غدد ترشحی خود ساخته بودند که هنگام گرفتن طعمه های بزرگ، مزیت فوق العاده ای در اختیار آن ها قرار می داد.

در طول میلیون ها سال فرگشت، مقدار سم موجود در زهر مار بیشتر شد. علیرغم طیف گسترده ای از مارها، سم ها عمدتاً از چهار نوع ترکیب تشکیل شده اند: فسفولیپازها، پروتیازهای سرین، متالوپروتیازها و سموم سه انگشتی که هرکدام اثرات فیزیولوژیکی منحصربه فردی دارند. به عنوان مثال، سموم سه انگشتی از انتقال عصبی جلوگیری می کند، درحالی که فسفولیپازها و متالوپروتیازها ممکن است بافت را هضم کنند و باعث تورم، از بین رفتن بافت و خونریزی شدید شوند. سم هر مار ممکن است حاوی ترکیبات متعددی باشد که هرکدام اثرات کشنده خود را دارند. 13 ماری که در این گزارش می خوانید، می توانند با سم خود انسان را از پا درمی آورند.

مار زنگی پشت الماسی شرقی (Eastern diamondback rattlesnake)

مار زنگی شرقی (Crotalus adamanteus) بزرگ ترین مار زنگی در ایالات متحده است و در سراسر ایالت های جنوب شرقی ازجمله فلوریدا، کارولینای شمالی، کارولینای جنوبی، آلاباما، جورجیا، می سی سی پی و لوییزیانا یافت می شود. این مارها شکارچیانی زیرکند و تمایل دارند به آرامی منتظر نزدیک شدن طعمه باشند. آن ها می توانند تا دوسوم طول بدن قربانی را ضربه بزنند و با هر گزش مقدار زیادی زهر تزریق کنند.

به گفته موزه فلوریدا، این گونه برای انسان مشکلی درست نمی کند؛ البته اگر مار عمداً مورد آزار و اذیت قرار گیرد یا تصادفاً روی آن پا گذاشته شود، نیش می زند. سم آن ها حدود 75 تا 80 درصد زهر را وارد بدن طعمه می کند، گلبول های قرمز خون را می کشد و باعث آسیب شدید بافتی می شود. در صورت عدم درمان، میزان مرگ ومیر ناشی از گزش پشت الماس شرقی بین 10 تا 20 درصد است.

مار افعی مرگبار معمولی (Acanthophis antarcticus)

مار افعی مرگبار معمولی، در سراسر مناطق ساحلی جنوب، شرق و شمال استرالیا یافت می شود. آن ها به لطف سرهای پهن و مثلثی شکل، بدن کوتاه و کلفت و دم نازکشان قابل تشخیصند. این شکارچیان زبردست؛ زیر برگ ها در کمین طعمه هایی ازجمله قورباغه ها، مارمولک ها و پرندگان منتظر می مانند و در موارد نادری به انسان نیش می زنند، البته درست مواقعی انسان را نیش می زنند که روی آن ها پا بگذارد. زهر آن ها باعث فلج شدن می شود و می تواند منجر به مرگ شود. به گفته موزه استرالیا، قبل از معرفی پادزهر در دهه 1950، حدود 60 درصد نیش خوردگی ها منجر به مرگ می شد. آخرین مرگ ثبت شده انسانی در اثر نیش، در سال 1930 ثبت شده بود.

مار قهوه ای شرقی (Eastern brown snake)

مارهای قهوه ای شرقی بومی شرق استرالیا هستند و بیش از هرگونه مار دیگری در این کشور باعث مرگ ومیر انسان می شوند. سم آن ها بسیار قوی است و حاوی زهری کشنده است که می تواند باعث فلج و خونریزی داخلی شود. به گفته موزه استرالیا، نیش آن ها اغلب بدون درد است. آن ها تنها مارهایی در جهان هستند که به شکل تدریجی، انسان را در کمتر از 15 دقیقه می کشد و در آن لحظات، افراد حس خوبی دارند! مارهای قهوه ای شرقی معمولاً در طول روز شکار می کنند و اغلب در حومه شهرهای بزرگ زندگی می کنند که منجر به نزدیکی با انسان می شوند. البته باید بدانید که آمار بالای مرگ ومیر با نیش این مار به خاطر تلاش نافرجام افراد جهت کشتن مار است.

مار مامبای سیاه (Black mamba)

به جریت می توان گفت مامباهای سیاه، یکی از ترسناک ترین مارهای روی کره زمین هستند. آن ها به خاطر رنگ تیره و جوهرمانند داخل دهانشان چنین نامی دارند. رنگشان قهوه ای است و به طور متوسط حدود 2٫5 متر قد می کشند. اگرچه آمار دقیق نیست اما این مارها سالانه 20 هزار نفر را می کشند.

بر اساس گزارش لایو ساینس، مرگبارترین مار آفریقا، مامبای سیاه (Dendroaspis polylepis) می تواند تنها با دو قطره زهر، انسان را بکشد. سم آن ها از نوع سموم سه انگشتی است، به این معنی که با جلوگیری از عملکرد صحیح سلول های عصبی، افراد را می کشند. مارها با دو تا سه قطره سم در هر نیش متولد می شوند، بنابراین از همان ابتدای گزش کشنده اند. طبق گفته پارک ملی کروگر، آن ها تا بزرگ سالی می توانند تا 20 قطره زهر در هر دندان نیش خود ذخیره کنند.

نیش این مار آفریقایی اگر درمان نشود، تقریباً همیشه کشنده است؛ چراکه سم از انتقال پیام عصبی در محل اتصال سلول های عصبی و سلول های عضلانی جلوگیری می کند و باعث فلجی می شود. این سم همچنین ممکن است اثر مستقیمی بر سلول های قلب داشته باشد و باعث ایست قلبی شود. به عنوان مثال فردی پس از گزش در عرض 20 دقیقه و در حال ایست قلبی به بیمارستان رسید، اگرچه پزشکان او را با پادزهر معالجه کردند، اما این مرد چند روز بعد درگذشت. بنابراین تخمین زده می شود که این مار مسیول بیشترین تعداد مرگ ومیر ناشی از گزش مار در جنوب آفریقا است.

مامباهای سیاه سریعند. آن ها می توانند با سرعت چند کیلومتر بر ساعت حرکت کنند. آن ها در گرم دشت ها (ساوانا)، جنگل های باز و تپه های سنگی زندگی می کنند. مامباهای سیاه دوست دارند در درختان توخالی، تپه های موریانه زده و در شکاف های بین صخره ها بخوابند.

بر اساس گزارش موسسه ملی تنوع زیستی آفریقای جنوبی (SANBI) این مارها بخش های وسیعی از جنوب صحرای آفریقا، در کشورهای بورکینافاسو، کامرون، جمهوری آفریقای مرکزی، جمهوری دموکراتیک کنگو، سودان جنوبی، اتیوپی، اریتره، سومالی، کنیا، اوگاندا، تانزانیا، بروندی، رواندا. موزامبیک، اسواتینی، مالاوی، زامبیا، زیمبابوه، بوتسوانا، آفریقای جنوبی، نامیبیا و آنگولا زندگی می کنند.

مار افعی چال دار (Fer-de-lance)

مقاله ای در سال 1984 ادعا می کرد که نیش افعی چال دار علاوه بر کشتن فرد می تواند بافت بدن نیش خورده را سیاه کند. افعی چال دار در آمریکای مرکزی و جنوبی زندگی می کنند و بین 1٫2 تا 2٫5 متر طول و حداکثر 6 کیلوگرم وزن دارند. این مار مسیول حدود نیمی از مسمومیت های مارگزیدگی در آمریکای مرکزی است. زهر افعی متعلق به دسته ای از پروتیین ها به نام متالوپروتیازها است. آن ها می توانند بافت را هضم کنند و باعث مرگ بافت بدن (نکروز)، تورم یا خونریزی شوند.

زهر این مار نوعی ضد انعقاد (ماده ای که مانع انعقاد خون می شود) است و می تواند باعث خونریزی فرد شود. اگر از همه این ها بگذریم، ترسناک تر آن است که جنس ماده می تواند 90 فرزند به دنیا بیاورد!

مار بومسلنگ (Boomslang)

محققان در سال 2017 گزارش دادند که کارل پترسون اشمیت، متخصص هرپتولوژیست، حدود 24 ساعت پس از گزش انگشت شست با یک بومسلنگ نوجوان (که مار درختی سبز آفریقای جنوبی نیز نامیده می شود)، براثر خونریزی داخلی چشم، ریه، کلیه، قلب و مغز خود درگذشت. این مار برای مطالعه در موزه فیلد در شیکاگو به اشمیت داده شده بود. اشمیت مانند دیگران در آن زمان (1890) معتقد بود که مارهایی مانند بومسلنگ (Dispholidus typus) که دندان عقب دارند، نمی توانند دوز سمی تولید کنند که برای انسان کشنده باشد؛ اما آن ها اشتباه می کردند.

بومسلنگ در سرتاسر آفریقا یافت می شود، اما عمدتاً در سوازیلند، بوتسوانا، نامیبیا، موزامبیک و زیمبابوه زندگی می کند. آن ها از سمی ترین مارهایی هستند که به اصطلاح، دندان نیش عقب دارند. این مارها می توانند نیش های خود را درزمانی که از آن استفاده نمی کنند، به داخل دهان خود جمع کنند. درست مانند سایر مارهای کشنده، این مار دارای سم هموتوکسیک است که باعث می شود قربانیان آن ها از داخل و خارج خونریزی کنند.

بومسلنگ سر تخم مرغی شکل، چشم های بزرگ و بدنی با طرح سبز روشن دارد و در صورت تهدید، گردن خود را دو برابر اندازه اش باد می کند و پوسته ای رنگارنگ بین پوسته های خود را در معرض دید قرار می دهد. مرگ در اثر نیش بومسلنگ می تواند وحشتناک باشد. قربانیان از خونریزی شدید ماهیچه ای و مغزی رنج می برند. علاوه بر آن، خون از هر خروجی ممکن، ازجمله لثه ها و سوراخ های بینی و حتی کوچک ترین بریدگی ها و همچنین از طریق مدفوع، ادرار، بزاق و استفراغ قربانی خارج می شود تا زمانی که فرد بمیرد. خوشبختانه، اگر قربانی هشیار باشد می تواند به موقع پادزهر این مار را دریافت کند.

مار ببری (Tiger snake)

ماری که بومی کوه ها و مراتع جنوب شرقی استرالیا است، به دلیل داشتن نوارهای زرد و سیاه روی بدن خود، مار ببری شرقی (Notechis scutatus) نام گرفته است. البته همه مارهای این گونه خطوط روی بدن را ندارند.سم قوی این مار می تواند تنها در 15 دقیقه پس از گزش باعث مسمومیت انسان شود و به طور متوسط سالانه مسیول حداقل یک مرگ است.

مار افعی راسل (Russells viper)

به دست آوردن آمار دقیق مرگ ومیر توسط افعی راسل (Daboia russelii دشوار است. بسیاری از افرادی که توسط مار گزیده می شوند در مناطقی زندگی می کنند که مراقبت های پزشکی ضعیفی دارند و هرگز برخورد خود را با خزندگان مرگبار گزارش نمی کنند. اما طبق تحقیقات، سالانه حدود 58هزار مرگ در اثر نیش افعی راسل در هند گزارش شده است. بنابراین این گونه یکی از کشنده ترین افعی های واقعی محسوب می شود.

این افعی شب زی در شالیزارهای سریلانکا استراحت می کند، ازاین رو در زمان برداشت محصول باعث مرگ ومیر بالایی در میان شالی کاران می شود. سم این مار می تواند منجر به اتفاقات وحشتناکی همچون نارسایی حاد کلیه، خونریزی شدید و آسیب چند عضوی در بدن قربانی شود. در موارد نادر علایمی شبیه به سندرم شیهان نیز به وجود می آید که در آن غده هیپوفیز تولید هورمون های خاصی را متوقف می کند. بااین حال گزارش شده که قربانیان معمولاً به دلیل نارسایی کلیوی می میرند.

مار افعی فلس اره ای (SAW-SCALED VIPER)

افعی فلس اره ای (Echis carinatus) در کنار افعی راسل، کریت معمولی (Bungarus caeruleus) و مار کبرا هندی (ناجا ناجا) کوچک ترین قاتل در میان چهار قاتل هند به شمار می روند. گازگرفتگی و مرگ ومیر ناشی از آن، تنها در هند به هزاران نفر می رسد. پس از گزش توسط این افعی، فرد دچار تورم و درد موضعی در ناحیه نیش خورده و به دنبال آن خونریزی خواهد شد. ازآنجایی که زهر توانایی انعقاد خون بدن را مختل می کند، می تواند منجر به خونریزی داخلی و درنهایت نارسایی حاد کلیه شود. 9 نوع پادزهر برای این مار وجود دارد که باید ظرف چند ساعت پس از نیش زدن به فرد تزریق شود تازنده بماند، در غیر این صورت کار از کار می گذرد!

مار نواری براق (Banded krait)

مار نواری براق (Bungarus fasciatus) در طول روز حرکت کندی دارد و احتمال نیش زدنش بعد از تاریکی بیشتر است. سم این مار می تواند عضلات را فلج کند و از حرکت دیافراگم جلوگیری کند. این کار از ورود هوا به ریه ها جلوگیری می کند و منجر به خفگی می شود.

شاه کبرا (King cobra)

به گفته موزه تاریخ طبیعی لندن، شاه کبرا (Ophiophagus hannah) طولانی ترین مارسمی جهان است که اندازه آن تا 5٫4 متر می رسد. بینایی چشمگیر این مار به آن اجازه می دهد تا فردی را در حال حرکت از فاصله نزدیک به 100 متر تشخیص دهد. هنگامی که شاه کبرا مورد تهدید قرار می گیرد، از دنده ها و ماهیچه های خاصی در گردن خود استفاده می کند تا پوست اطراف سر خود را باز کند. این مارها همچنین می توانند سرخود را تا حدود یک سوم طول بدن از زمین بلند کنند.

ادعای شهرت شاه کبرا نه چندان به قدرت زهر، بلکه به میزان تزریق زهر به قربانیان مربوط می شود: هر نیش حدود 7 میلی لیتر زهر تولید می کند و مار تمایل دارد با سه یا چهار نیش سریع حمله کند. حتی یک نیش شاه کبرا می تواند انسان بالغ را در 15 دقیقه و فیل بالغ را در چند ساعت بکشد.

مار تایپان ساحلی (Coastal taipan)

به گفته موزه استرالیا، به لطف سرعت باورنکردنی آن، ممکن است قبل از آگاهی از تایپان ساحلی (Oxyuranus scutellatus) چندین بار گاز گرفته شوید. این مار که در جنگل های مرطوب مناطق ساحلی معتدل و گرمسیری زندگی می کند، در صورت تهدید، تمام بدن خود را از روی زمین بلند می کند و با دقت فوق العاده ای از دندان نیش می پرد و زهر را به دشمنش تزریق می کند. تا قبل از سال 1956، زمانی که یک پادزهر موثر تولید شد، نیش این مار تقریباً همیشه کشنده بود. زهر این مار حاوی سموم عصبی است که از انتقال عصبی جلوگیری می کند.

مار تایپان خشکی زی (Inland taipan)

تایپان خشکی زی تنها با ذره ای کوچک از سم خود می تواند طعمه را بکشد؛ بنابراین یکی از سمی ترین مارهای جهان است. آن ها در شکاف های رسی و دشت های سیلابی استرالیای جنوبی دیده می شوند و اغلب در حفره های از پیش حفرشده حیوانات دیگر زندگی می کنند. تایپان داخلی اینلند که در مکان های دورتر از تایپان ساحلی زندگی می کند، به ندرت با انسان در تماس است. هنگامی که احساس خطر کند، بدن خود را به شکل S محکم می پیچد سپس طعمه را هدف می گیرد. یکی از اجزای اصلی سمی که آن را از سایر گونه ها متمایز می کند، آنزیم هیالورونیداز است؛ جالب است بدانید ک این آنزیم سرعت جذب سموم را در سراسر بدن قربانی افزایش می دهد.

منبع: livescience

54323