پبمان معادی، سامان مقدم و روایت سخت زندگی و واقعیت/ نابودی کودکی و نیشی که افعی تهران به همه می زند
حسین قره: این نکته جای توضیح دارد، در میان سریال هایی که دیده ایم چه ایرانی و چه غیر ایرانی، فارغ از انواع ژانر، دو سر چشمه اصلی وجود دارد، یکی آن که نویسنده و کارگردان به واقعیت، مدار، فضا و اتمسفر شخصیت هایی که کشف کرده اند وفادار می مانند و زندگی او و آدمیان درگیر با او را روایت می کنند و تا آنجا که امکان دارد مسیر قصه ها را دست کاری نمی کنند. دسته دوم آثاری هستند که نویسنده و کارگردان شخصیت هایی را خلق می کنند تا دیالوگ هایی که آنان می خواهند و مقصودی که دارند را بازگو کنند، اینجا نویسنده و کارگردان قراردادی با مخاطبان می گذارند تا بر اساس آن چارچوب، شخصیت های خلق شده را قضاوت کنند، او را بشناسند و با او سفر کنند.
دو نمونه بارز که می تواند شاهد مثال باشد، سریال بریکینگ بد (افسار گریخته – Breaking Bad ) و سریال گیم آف ترونز (بازی تاج و تخت – Game of Thrones ) است. بریکینگ بد تابع امر واقع و واقعیت است و شخصیت ها نمی توانند فردا صبح که از خواب بلند شدند مواد شیمیایی را جوری ترکیب کنند که از آن تخم اژدها بیرون بیاورند، همانطور که در بازی تاج و تخت با ما قرارداد می کنند که می شود شبی تا صبحی را نخوابید و در آتش سوخت و فردا مادر اژدها شد.
کشف و خلق شخصیت نزدیک به زندگی
افعی تهران از این منظر سریالی است که در دسته اول قرار می گیرد و تابع امر واقع است، در این اثر باید شخصیت ها را بر اساس عواطف و احساسات و باورهایی که عینی هستند و قابل لمس و فهم، ساخت. حتی اگر شخصیت اصلی، فیلمساز و منتقد سینما باشد که به لحاظ عددی و صنفی افراد کم و اقلیتی از جامعه هشتاد و پنج میلیونی ایران به این حرفه اشتغال دارند؛ اما باید برای جمعیت بالایی از این هشتاد و پنج میلیون نفر قابل شناسایی باشد. این شخصیت یعنی آرمان بیانی (پیمان معادی آن را بازی می کند) روابط و برخوردهایش، آداب حضور و بودنش خارج از زیسته هشتاد و پنج میلیون دیگر با تاریخ و فرهنگ و… مشخص نیست. شخصیت ها در واقعیت نقاط مشترک داشته و همپوشانی دارند، امکان ها و مسیرها و بدبختی ها و خوشبختی هایی تقریبا نزدیک به هم به لحاظ تاریخی و هویتی دارند. با این اوصاف شخصیت های افعی تهران باید آنچنان نمود داشته باشد که من ایرانی (حداقل طبقه متوسط) با او احساس مسیر زیسته مشترک داشته باشم، این اتفاق در این سریال می افتد، (فارغ از اینکه کار آدم های این سریال چیست) گره های مشترک بسیاری در زیست و زندگیشان وجود دارد که به من ایرانی طبقه متوسط نزدیک است. از این منظر پیمان معادی به عنوان نویسنده و سامان مقدم در مقام کارگردان مسیر را در فیلمنامه و ساخت سریال درست رفته اند؛ چرا که مخاطبان در بسیاری از لحظات عین به عین با زندگی شخصیت ها همزاد پنداری می کنند. اگرچه شاید بعضی افتراق ها هم وجود داشته باشد که عده ای از طبقه متوسط درک عینی از روابط آدم ها نداشته باشند، ولی آن را در تمام سال های زندگی خود در اطرافیان یا در رسانه ها دیده اند و این نقطه تعلیق از سویی و جذابیت از سویی دیگر است. خلاصه کم نیستند کسانی که حداقل در دوره جوانی تلاش کرده اند سری هم به کلاس های هنری بزنند.
زندگی این منتقد سینما که در افتضاح ترین روزهایش به سر می برد، چیز دور دستی نیست چرا که همه آنان که می خواهند کارآفرین باشند، همچون آرمان بیانی که می خواهد فیلمش را بعد از 30 سال بسازد، شکست خورده اند و موانع فردی و اجتماعی و اداری بسیاری را تجربه کرده اند، مسیر سختی که زندگی روبروی همه ما گذاشته است.
همانطور که قبلا هم گفتم سخت ترین قسمت این نوع سریال نزدیک بودن به واقعیت و نوشتن عین زندگی است، شخصیت ها نمی توانند کاری خلاف آمد آنچه زندگی است را انجام دهند، چرا که مخاطب واکنش منفی نشان داده و سریال را پس می زند. روابط علی معلولی اثر نمی تواند خارج از قصه زندگی باشد.
معرفی شخصیت ها با پیچیدگی و راهکار پیمان معادی
معرفی شخصیت در این آثار پیچیدگی فراوانی دارد، از سویی باید قواعد زندگی را رعایت کند و از سویی دیگر نمی تواند خیلی طولانی روایت شود، ترفندی که معادی به عنوان نویسنده آن را با راه حلی نزدیک به واقعیت حل کرده استفاده از عنصر روانشناس است، روانشناسی که برای شخصیت اصلی داستان جذاب و به دنبال راهی و ارتباطی عاطفی با او است و از طرفی خانم روانشناس به دلایلی حرفه ای امتناع می کند و در دل پرداخت شخصیت، کشش و تعلیق هم برای مخاطب می سازد. درست بزنگاهی که ما مخاطبان به این ترفند پی می بریم و به روانشناس شک می کنیم که چرا باید شخصیت اصلی ساعت ها اینجا بیاید و ما مخاطبان گذشته و روابط او را در این اتاق ببینیم، (آن هم در بسیاری از مواقع بدون تصویر بیرونی و وابسته به تخیل خودمان همچون روایت مرگ مادر آرمان بیانی که فقط تعریف می شود و تصویری مابه ازا و عینی ندارد و هر مخاطبی می تواند آن مرگ تراژیک را که با شیرینی خامه ای تقسیم شده بین کودکان، در ذهن بسازد و ببیند. نویسنده و کارگردان تعمدا نخواسته اند با ساختن این صحنه این حظ بصری که هر مخاطب برای خودش ساخته را با یک تصویر محدود کرده و از بین ببرند)بیانی برای روانشناس قاطی کرده که تو کمکی به من نمی کنی و حال من از وقتی آمده ام بدتر شده است و روانشناس دلایل خودش را بیان می کند و قصه ادامه می یابد.
واقعیت گویی بدون سیاه نمایی
نکته دیگری که در لابه لای سکانس های سریال کاشته شده و بدون القا سیاه نمایی روایت می شود، معظلات اجتماعی جامعه ای است که همه ما در آن زندگی می کنیم. از بحران عدم ارتباط بین نسلی که بین آرمان، پدرش و پسرش نمایان است تا خرید دارو در ناصر خسرو از فروشگاهی که لوازم صوتی می فروشد. از بحران طلاق تا دروغ گویی و فسادی که تقریبا در یک رودربایستی جمعی، همه به آن تن می دهند و زیر حباب قلابی خوبی ها، قایمش کرده و رویش خاک می ریزند. نمونه اش بسیار است از منتقد سینمایی (که از سر اتفاق بازیگرش نیما حسنی نسب واقعا هم منتقد سینما است.) که چند چهره دارد و برنامه تصویری تولید می کند، تا مدیران دولتی که هر کدام سازی به دست دارند و هنرمند و فیلمساز باید هر روز با کوک آنان برقصد.
کودکی همه ما که گم شد
مسیله اصلی که جان مایه سریال است، قتل های سریالی زنی است که کودک آزاران را می کشد. اصلا اسم سریال هم از همین شخصیت می آید که خیلی ساده می گوید، به مقتولین زهر می دهد و مردنشان را تماشا می کند. مقتولینی که کودک آزار هستند. زیر آن همه هیاهو که منتقد سینما می خواهد فیلم بسازد و لحظه های کمدی که از دل زندگی بیرون می زند از جمله آن شبی که مادر فیلمنامه نویس سریال فوت کرده و امین حیایی می آید و پارادوکس مرگ و زندگی لحظات خنده داری را خلق می کند؛ اما آنچه به گمان هدف نویسنده است تا روایتش کند، کودکی و کودکانی است که در این جامعه پرهیاهو زندگی شان تباه شده و می شود، چه خود آرمان که کودکیِ تقریبا افتضاحی داشته است تا امروز که نمی تواند مراقب پسرش بابک باشد. کودکانی که ما اسمی از آنها نداریم اما مورد آزار قرار گرفته اند. این حذف کودکی و قربانی بودن کودکان، گره اصلی و تاکید معادی و مقدم است. کودکی ای که به مفهوم مطلق آن، حذفش باعث آسیب و بیماری و ترومای جامعه شهری شده است. جایی که مادران نیستند و پدران حذف شده اند و فرزندان حتی اگر 50 سالشان هم باشد بی پناه هستند و نمی توانند پناه دیگری باشند، حتی اگر آن دیگری فرزند خودشان باشد.
درباره کارگردانی مقدم همین که او ردپای کارگردان را با نماهای عجیب حذف کرده تا قصه با مخاطب یکی شود، کار جسورانه ای است. او همیشه شهر را از بالا به ما نشان می دهد تا در یکی از خانه ها و ماشین های این شهر خودمان را ببینیم که چقدر با این شخصیت ها نزدیک یا درگیر هستیم.
در روزهای آینده درباره بازیگری سریال افعی تهران هم خواهم نوشت.
5757
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "پبمان معادی، سامان مقدم و روایت سخت زندگی و واقعیت/ نابودی کودکی و نیشی که افعی تهران به همه می زند" هستید؟ با کلیک بر روی فرهنگ و هنر، به دنبال مطالب مرتبط با این موضوع هستید؟ با کلیک بر روی دسته بندی های مرتبط، محتواهای دیگری را کشف کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "پبمان معادی، سامان مقدم و روایت سخت زندگی و واقعیت/ نابودی کودکی و نیشی که افعی تهران به همه می زند"، کلیک کنید.