رد پای صدام و روباه پیر در جعل نام خلیج فارس

عوامل متعددی در جعل نام «خلیج فارس» از صدام تا شیطنت شرکت های چینی و انگلیسی دیده می شود؛ از منفعت سیاسی گرفته تا سود اقتصادی.

به گزارش هانسی، به نقل از هانسی، در حالی نام جعلی خلیج عربی در سال های گذشته با شیطنت برخی از رسانه ها و سیاستمداران تکرار می شود که وجود هزاران برگ سند و آثار متعدد تاریخی از زمانی که بشر تاریخ مدون به خود دیده است، جای هر نوع انکاری را می بندد. نام های جغرافیایی نه تنها بیانگر موقعیت شناخته شده پدیده های جغرافیایی هستند؛ بلکه می توان آنها را به عنوان نماینده تاریخی و فرهنگی نیز به شمار آورد. تحریف اسامی، با هر دلیلی، تنها مسیر تاریخ را منحرف کرده و اطلاعات غلطی به جست وجوگران می دهد. اما قدیمی ترین منابع درباره خلیج فارس چه می گویند؟ در این منابع نام خلیج فارس قید شده یا خلیج عربی یا خلیج به تنهایی؟

محمدرضا سحاب، مدیر موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب، در گفت وگویی با هانسی به قدیمی ترین منابع در این زمینه اشاره کرد و گفت: دوره ای که تاریخ مدون شکل گرفت، کلمه ای غیر از «خلیج فارس» در منابع نوشته نشده است. قبل از آن، یک لوح گلی به دست آمده که حدود سه هزار سال قبل از میلاد به دست بابلی ها ساخته شده است و در حال حاضر در موزه بریتانیا نگهداری می شود. بر روی این لوح نه عنوانی از خلیج فارس هست و نه خلیج عربی؛ نوشته شده است: آب های تلخ و شور. در واقع در آن زمان این منطقه نامی نداشته است.

قدیمی ترین سند درباره «خلیج فارس»چه می گوید؟

وی ادامه داد: قدیمی ترین سند به دست آمده از یونانی هاست که در 540 قبل از میلاد تدوین شده است. از آن زمان به بعد، چندین نقشه توسط یونانی ها از این مناطق ثبت شده که همگی عنوان «خلیج فارس» یا همان «سینوس پرسیکوس» را ذکر کرده اند؛ این در حالی است که یونانی ها در آن زمان با ما در جنگ بودند؛ پس این منابع مستند هستند و جای شک و تردیدی در صحت آنها وجود ندارد.

به گفته مدیر موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب؛ نقشه نگاران دوره باستان از میان نقشه نگاران بنام این دوره که در نقشه های مختلف از جهان قدیم و آسیا و آفریقا و غیره از خلیج فارس به Sinus Persicus نام برده اند، می توان از کلودیوس بطلمیوس یونانی Claudius Ptolemy (87-150م) مشهور به «پدرجغرافیا» دراثر گرانقدر وی «اطلس بطلیموس» Ptolemy Atlas اشاره کرد که در نقشه «جزیره العرب» اطلاعات نسبتاً مفصل و کاملی از خلیج فارس آورده است. از این اطلس به یک نسخه لاتینی مربوط به قرن پانزدهم میلادی درکتابخانه ملی ناپل و یک نسخه خطی ترجمه عربی با مُهر بایزید دوم که درکتابخانه ایاصوفیه استانبول موجود است.

خلیج فارس از کی خلیج عربی نامیده شد؟

 اسناد و مدارک تاریخی فراوانی حاکی از آن است که خلیج فارس پیوسته به نام اصلی خود، دریا و خلیج پارس خوانده می شده که البته در دوران باستان شامل دریای عمان امروزین هم بوده است و از این نام تا سال ها پس از تبدیل شیخ نشین های منطقه به کشور، در کشورهای عرب نیز به نحو بلامنازع به صورت «خلیج فارس» استفاده می شده است. با این همه معلوم نیست که نام مجعول «خلیج عربی» دقیقاً از چه زمانی به کار برده شد؛ ظاهراً بهره گیری از این نام مجعول نخستین بار توسط جمال عبدالناصر در دهه 1950 میلادی/ 1330 شمسی صورت گرفت.

ردپای صدام در جعل نام خلیج فارس

در پی آن، رژیم بعث عراق پس از کودتای 1958 برای نفوذ در بین شیخ نشینان خلیج فارس، از این نام استفاده نمود که البته سه هفته پس از آن، کاربرد این نام جعلی مورد اعتراض رسمی ایران قرار گرفت.

در سال 1968 میلادی، تمامی کشورهای عرب، شامل شیخ نشینان خلیج فارس، قوانینی مبنی بر اجباری کردن کاربرد نام جعلی «خلیج عربی» در تمام روابط خارجی خود گذراندند. همچنین در آغاز دهه 1970 میلادی نقشه هایی به زبان انگلیسی و با نام مجعول «خلیج عربی» در کشورهای عرب ساحل غربی و جنوبی خلیج فارس به چاپ رسید.

شیطنت رسانه چینی

در دایره المعارف بزرگ اسلامی درباره اولین تلاش ها برای تغییر نام خلیج فارس در رسانه ها آمده است: در عرصه رسانه ها نیز تا سال 1977 میلادی(1356 شمسی) هیچ گاه از نام جعلی «عربی» برای این دریا استفاده نشده بود. خبرگزاری ژین هوا در چین، نخستین خبرگزاری بود که از این عنوان استفاده کرد. در واقع با گسترش نفوذ نفتی کشورهای عرب ساحل غربی و جنوبی خلیج فارس، عنوان «عربی» بیشتر توسط همین کشورها به کار می رفت و این نام جعلی تا اواخر دهه 1970، در عرصه جهانی و خارج از شبه جزیره عربستان کاربرد چندانی نداشت.

هرچند سازمان ملل در 18 اوت 1994 میلادی بخشنامه ای برای بخش ویراستاری سازمان صادر کرد که در آن، بار دیگر بر استفاده از نام کامل خلیج فارس در همه اسناد، انتشارات و بیانیه های سازمان ملل و نیز بر عدم کاربرد هرگونه مخفف این نام، به صورت «خلیج» حتی به دنبال تکرار نام اصلی، اصرار ورزید، تلاش بعضی از کشورهای کوچک نفتی منطقه در راه هویت جویی تاریخی برای خود، زمینه ساز انتشار گسترده کتاب ها و مقاله های متعدد شده بود.

«خلیج فارس»، «خلیج عربی» یا «خلیج»؟!

اما یکی از مواردی را که می توان از علل گسترش عنوان «خلیج» به جای «خلیج فارس» دانست، کاربرد آن توسط آمریکایی ها پس از آغاز عملیات 1991 میلادی و اصطلاح «جنگ خلیج» دانست که پس از آن، کم کم این عنوان به برخی منابع علمی نیز راه یافت.

روباه پیر و جعل تاریخ

در بخش دیگر مدخل دایره المعارف به جنبه های اقتصادی این تغییر اشاره شده است. در این بخش می خوانیم: منفعت اقتصادی علت دیگری در ترویج عنوان جعلی «خلیج عربی» است. گاهی تولیدکننده های نقشه های تاریخی به انگیزه کسب منفعت و سود بیشتر، دست به جعل تاریخ زده اند. به عنوان نمونه، ناشر قدیمی و معروف انگلیسی، جان بارتولومیو، در سال 1376 اقدام به چاپ نقشه هایی از منطقه کرد که در آن برای نقشه هایی که برای ایران بود، نام خلیج فارس قید شد و برای نقشه کشورهای خلیج فارس، عنوان جعلی را به کار برد.

پایان خبر هانسی