نیاز روزانه به 1500 اهداکننده خون در تهران / ثبت اطلاعات گروه های خونی نادر برای مواقع ضروری

معاون فنی اداره کل انتقال خون استان تهران با بیان اینکه در حال حاضر بیش از 170  مرکز درمانی را تحت پوشش داریم و بیش از 3هزار واحد خون و فرآورده های خونی در مراکز درمانی به صورت روزانه توزیع می شود، افزود: بنابراین اگر خواهان پاسخگویی به نیاز مراکز درمانی هستیم، باید تعداد مراجعه کنندگان در سطحی قابل قبول باقی بماند.

دکتر امیرمسعود ناظمی با حضور در استودیو خبر هانسی و در گفت وگویی تفصیلی، با بیان اینکه در حال حاضر میزان ذخایر خون کشور از اهمیت فراوانی برخوردار است، اظهار کرد: اگرچه میزان ذخایر خون کشور در کانون توجه قرار دارد، اما این مولفه در استان تهران اهمیت ویژه ای دارد. آمار و ارقام بیانگر این است بسیاری از عمل های جراحی کشور در مراکز درمانی پایتخت انجام می شود و با توجه به نیاز مبرم عمل های جراحی به خون، میزان ذخایر استان تهران به توجه ویژه ای نیاز دارد. 

وی ادامه داد: این احتمال وجود دارد بسیاری از بیمارانی که به عمل های جراحی نیاز دارند به مراکز درمانی شهر تهران مراجعه کنند. بازهم تاکید می کنم، میزان عمل های جراحی در استان تهران بسیار زیاد است و به همین دلیل باید به حفظ ذخایر خون در پایتخت اشاره کرد. حفظ میزان ذخایر خون پایتخت، یک رویکرد و نگاه استراتژیک است.

آخرین وضعیت مراجعات برای اهدای خون

معاون فنی اداره کل انتقال خون استان تهران با بیان اینکه میزان ذخایر خون در اواخر سال گذشته تحت تاثیر یک سری از عوامل محیطی کاهش یافت، خاطرنشان کرد: برخی عوامل محیطی مانند حجم انبوه کارهای پایان سال و تقارن آن با ماه مبارک رمضان سبب کم شدن تعداد مراجعه برای اهدای خون و در نتیجه کاهش میزان ذخایر خون شد. در حال حاضر، «پس از سپری کردن روزهای پایانی سال»، «اتمام ماه مبارک رمضان» و «پایان سفرهای نوروزی» میزان مراجعه برای اهدای خون افزایش یافته است. خوشبختانه، میزان ذخایر خون افزایش یافته و شرایط بحرانی را پشت سر گذاشته ایم.

ناظمی با اشاره به اهمیت حفظ ذخایر خون توضیح داد: نکته مهم و اساسی این است که میزان ذخایر خون به سرعت تغییر می کند. به طور قطع، «میزان ذخایر خون» وابسته به تعداد مراجعه برای اهدای خون است. گاهی بروز یک اتفاق یا شرایط خاص سبب کاهش مراجعه اهداکنندگان خون می شود؛ در نتیجه، میزان ذخایر موجود نیز کاهش می یابد.

تامین خون مورد نیاز بیش از 170 مرکز درمانی در تهران

وی درباره توزیع خون و فرآورده های خونی در مراکز درمانی تهران گفت: در حال حاضر، اداره کل انتقال خون استان تهران بیش از 170  مرکز درمانی را تحت پوشش دارد و بیش از 3هزار واحد خون و فرآورده های خونی در مراکز درمانی به صورت روزانه توزیع می شود؛ بنابراین اگر خواهان پاسخگویی به نیاز مراکز درمانی هستیم، باید تعداد مراجعه کنندگان در یک سطح قابل قبول باقی بماند.

 معاون فنی اداره کل انتقال خون استان تهران در پاسخ به پرسش «3هزار واحد خون و فرآورده های خونی در مراکز درمانی استان تهران به صورت روزانه توزیع می شود. بررسی مقابله ای میزان خون های اهدایی و توزیع شده چگونه است؟» گفت: «میزان اهدای خون» یک مولفه متغیر است و در روزهای سال تغییر می کند. تعداد مراجعه مردمی برای اهدای خون در ماه های فروردین و اردیبهشت افزایش می یابد؛ چرا که پیش از این دو ماه با رکود اهدای خون مواجه می شویم. هرگاه میزان اهدای خون دچار رکود می شود، پس از گذر از دوران رکود، با احتمال افزایش مراجعه اهدای خون روبرو می شویم. در حال حاضر، میزان مراجعه به نحوی است که نه تنها پاسخگوی نیاز روزانه مراکز درمانی هستیم، بلکه می توانیم بخشی از خون های اهدایی را ذخیر کنیم. 

نیاز به مراجعه 1500 اهداکننده در روز

ناظمی با بیان اینکه نکته مهم و اساسی این است که از هر خون اهدا شده 3 فرآورده خونی تولید می شود، افزود: با توجه به اینکه در مجموع 3هزار واحد خون و فرآورده های خونی در مراکز درمانی استان تهران توزیع می شود، می بایست بیش از  1500 نفر در طول روز به مراکز اهدای خون مراجعه کنند تا بتوان این تعداد واحد را تامین کرد.

وی درباره فرآورده های تولیدی از خون های اهدایی نیز به هانسی گفت: به هنگام هر بار مراجعه برای اهدای خون، می توان 3 فرآورده «گلبول قرمز»، «پلاکت» و «پلاسما»  از یک کیسه خون تولید کرد و محصولات تولید شده به مراکز درمانی مختلف ارسال می شوند.

عمر کوتاه پلاکت و اهمیت این فرآورده خونی

معاون فنی اداره کل انتقال خون استان تهران در پاسخ به این پرسش که «با توجه به کوتاهی عمر پلاکت خون و نقش این فرآورده بر حیات برخی بیماران، برنامه های شما برای افزایش تعداد اهداکنندگان مستمر چیست؟» اظهار کرد: عمر پلاکت خون حدود 3 تا 5 روز است و در شرایط بسیار خاص می توان مدت زمان نگهداری این فرآورده را افزایش داد. فرآورده های پلاکتی، یکی از دغدغه های اصلی سازمان انتقال خون ایران است؛ چرا که می توان گلبول های قرمز را به مدت 35 تا 42 روز ذخیره کرد اما در مورد پلاکت این طور نیست و موضوع تامین پلاکت برای مراکز درمانی به عنوان یکی از دغدغه های سازمان انتقال خون به هنگام کاهش میزان مراجعه ها به حساب می آید. از طرف دیگر با توجه به اینکه عمر نگهداری گلبول های قرمز بیش از 30 روز است، نگرانی در مورد کاهش ناگهانی میزان مراجعه کنندگان کمتر است. با توجه به مدت زمان ذخیره سازی گلبول های قرمز، در صورت کاهش ناگهانی مراجعات به اقدام فوری نیاز نداریم.

ناظمی ادامه داد: پلاسما از دیگر فرآورده های تولیدی خون های اهدایی است که در فریزرهای با دمای بسیار پایین نگهداری می شود. باتوجه به شرایط و ویژگی های پلاسما، این فرآورده به مدت 2 تا 3 سال قابلیت نگهداری دارد.

تلاش برای افزایش اهداکنندگان مستمر خون

وی گفت: اگر اهداکنندگان را به 2 گروه «اولین بار» و «باسابقه و مستمر» تقسیم کنیم، به طور قطع، اهداکنندگان مستمر در زمینه تامین خون و فرآورده های آن  بیشتر کمک خواهند کرد. به دلیل اینکه اهداکنندگان خون باسابقه و مستمر از شرایط اهدای خون مطلع هستند و همچنین می دانند چه مواردی سبب معافیت در اهدای خون می شود. به همین دلیل، تلاش می کنیم که تعداد اهداکنندگان خون مستمر و سهم آنها از میزان خون های اهدایی را افزایش دهیم. علاوه بر افزایش تعداد اهداکنندگان مستمر، با توجه به خارج شدن برخی اهداکنندگان از چرخه اهدا به دلایل مختلف مانند افزایش سن و محدودیت تعداد اهدای خون در هر سال، باید بخشی از فرآوردهای خونی را با جوانان و افرادی که برای اولین بار نسبت به اهدای خون اقدام می کنند، تامین کنیم.

ناظمی درباره حداقل و حداکثر سن اهدای خون توضیح داد: براساس استانداردهای فعلی سازمان انتقال خون، شرط سنی جزو الزامات و شروط اولیه به حساب می آید. پیش از اینکه اهداکننده به اتاق پزشک برای مصاحبه پزشکی فرستاده شود، سن آنها باید در بازه 18 تا 65 سال باشد. افرادی که به صورت مستمر اهدای خون انجام می دهند یعنی افرادی که طی 12 ماه گذشته حداقل 2بار اهدای خون داشته باشند، به شرط سلامت کامل می توانند اهدای خون را تا 70 سالگی تجربه کنند.

آمار پایین اهدای خون توسط زنان و جوانان

 معاون فنی اداره کل انتقال خون استان تهران درباره وضعیت اهدای خون در میان زنان و جوانان گفت: آمار پایین اهدای خون توسط زنان و جوانان به عنوان یکی از دغدغه های سازمان انتقال خون طی سال های اخیر به حساب می آید. نتایج تحقیقات بیانگر این است وضعیت سلامت خون زنان از شرایط خوبی برخوردار است اما میزان مراجعه زنان برای اهدای خون در استان تهران کمتر از 5 درصد است. به عبارت دیگر، 95 درصد اهدای خون در استان تهران توسط مردان انجام می شود.

وی ادامه داد: دلایل و عوامل مختلفی سبب نرخ پایین میزان مراجعه زنان برای اهدای خون می شود. سازمان انتقال خون در جهت رفع موانع علل کاهش مراجعه زنان برای اهدای خون گام برداشته و اقداماتی در این زمینه انجام داده ایم. تلاش کرده ایم که شرایط در مراکز اهدای خون به نحوی باشد که میزان مراجعه زنان را افزایش دهیم. اقدمات انجام شده برای افزایش میزان مراجعه زنان به منظور اهدای خون به اقدمات انجام شده در مراکز محدود نمی شود، بلکه در اینباره فرهنگسازی و اطلاع رسانی های مستمر انجام می دهیم.

ناظمی با اشاره به نقش باورهای نادرست بر میزان اهدای خون توسط زنان گفت: تلاش کرده ایم که جامعه را نسبت به باورهای نادرست آگاه کنیم. اگرچه اقداماتی انجام داده ایم اما برخی از مولفه ها مانند فرهنگ سازی به گذر زمان نیاز دارد. اگر خواهان افزایش اهدای خون توسط زنان هستیم، می بایست در جامعه، آگاهی ایجاد کنیم و در جهت رفع موانع گام برداریم.

وی ادامه داد: شرایط اهدای خون در میان زنان و مردان یکسان است؛ فقط چند مورد با درنظر گرفتن جنسیت افراد مطرح می شود. به طور مثال، وزن اهداکننده باید حداقل 50 کیلوگرم باشد؛ هیچ تفاوتی در ارتباط با وزن برای مردان و زنان وجود ندارد. اگر  از ضرورت میزان فشار خون در یک محدوده خاص سخن به میان می آید، تفاوتی میان گروه های جنسیتی وجود ندارد.

ناظمی با اشاره به تفاوت های جسمانی مردان و زنان گفت: زنان و مردان از نظر جسمانی با یکدیگر تفاوت دارند؛ به طور مثال، میزان هموگلوبین خون مردان نسبت به زنان بیشتر است اما بازهم تاکید می کنم تفاوت های چندانی که مانع جدی اهدای خون توسط زنان باشد، وجود ندارد.

معاون فنی اداره کل انتقال خون استان تهران افزود: دو مولفه «بارداری» و «شیردهی» به عنوان موارد بازدارنده اهدای خون درمیان زنان به حساب می آید. زنان در دوران بارداری، 6 هفته پس از زایمان و همچنین در دوران شیردهی نباید نسبت به اهدای خون اقدام کنند. تمام زنان نسبت به این محدودیت ها آگاه هستند.

میانگین سنی اهدای خون کشور بیش از 40 سال است

معاون فنی اداره کل انتقال خون استان تهران با بیان اینکه میانگین سنی اهدای خون کشور بیش از 40 سال است، افزود: سازمان انتقال خون تلاش می کند میانگین سن اهدای خون را کاهش دهد و جوانان را  برای اهدای خون ترغیب کند. سیاست های متعددی با هدف کاهش سن خون اهداکنندگان انجام شده؛ به طور مثال افزایش مراجعه به دانشگاه ها با توجه به میانگین سن دانشجویان را در برنامه های سازمان انتقال خون لحاظ کرده ایم

وی درباره میزان مراجعه جوانان به مراکز اهدای خون گفت: به طور قطع، میزان مراجعه جوانان به مراکز اهدای خون کم است؛ رفع مراجعه کمتر نیاز به آگاهی و امور تبلیغاتی دارد. سازمان انتقال خون، پویش هایی را با هدف افزایش میزان مراجعه زنان و جوانان آغاز کرده؛ اگرچه این پویش ها آغاز شده اما باید از نظری عددی افزایش یابند. پویش هایی که با هدف افزایش تعداد اهداکنندگان خون برگزار می شود، نباید به زنان یا یک گروه سنی خاص محدود شود، بلکه برای سایر گروه های اجتماعی مانند گروه های خونی خاص که ذخایر کمتری دارند برگزار شود.

وضعیت ذخایر گروه های خونی منفی

معاون فنی اداره کل انتقال خون استان تهران با بیان اینکه 90 درصد از مردم ایران گروه های خونی مثبت دارند، اظهار کرد: هنگامی که فراخوان های اهدای خون منتشر می کنیم به یک گروه خونی خاص اشاره نمی کنیم؛ چرا که تمام گروه های خونی مورد نیاز است. اگر فراوانی گروه های خونی مثبت در جامعه زیاد است، میزان نیاز مراکز درمانی به گروه های خونی مثبت نیز به همان مقدار افزایش می یابد. با توجه به فراوانی کمتر گروه های خونی منفی، میزان ذخایر این گروه ها نسبت به گروه های خونی مثبت، کمتر است. وقتی میزان ذخایر خونی از منظر عددی کم باشد، کاهش میزان اهداکنندگان به صورت درصدی می تواند بر میزان ذخایر خون بسیار اثرگذار باشد.

وی ادامه داد: موضوع میزان ذخیره گروه های خونی منفی جزو چالش های سازمان انتقال خون به حساب می آید. بازهم تاکید می کنم به یک گروه خونی خاص در فراخوان های اهدای خون اشاره نمی شود، چرا که تمام گروه های خونی مورد نیاز است. هرچه میزان فراوانی گروه های خونی بیشتر باشد به همان میزان نیاز مراکز درمانی نیز افزایش می یابد.

ناظری ادامه داد: اگر بخواهیم به طور مشخص از نیاز درباره یک گروه خونی خاص سخن بگوییم باید به گروه های خونی منفی و همچنین مشکلی که در سال گذشته با آن مواجه بودیم یعنی کمبود گروه خونی  A ، چه مثبت و چه منفی اشاره کنیم. در حال حاضر، تمام گروه های خونی از منظر ذخیره در وضعیت خوبی قرار دارند.

ثبت اطلاعات گروه های خونی نادر در کشور برای مواقع ضروری

وی درباره میزان ذخایر گروه های خونی نادر نیز به هانسی خاطرنشان کرد: آزمایشگاه های سازمان انتقال خون در جهت  گروه های خونی «خاص» و «نادر» فعالیت می کنند و این گروه ها طی یک  فرایند شناسایی می شوند. اطلاعات افرادی که دارای گروه های خونی خاص و نادر هستند، ذخیره می شود و اگر یک بیمار  به یک گروه خونی خاص احتیاج داشته باشد، افرادی که دارای گروه خونی خاص هستند برای اهدای خون فراخوانده می شوند.  

معاون فنی اداره کل انتقال خون استان تهران ادامه داد: برخی گروه های خونی بسیار نادر هستند؛ در چنین شرایط با استفاده از فرایند انجماد می توان مدت زمان نگهداری فرآورده های خونی را افزایش داد.

ناظمی درباره وضعیت سلامت خون های اهدایی نیز گفت: اهدای خون از سال 2007 میلادی  در کشور به صورت داوطلبانه و بدون چشم داشت مالی انجام می شود. سازمان بهداشت جهانی بر موضوع اهدای خون داوطلبانه تاکید دارد و از تمام کشورهای جهان می خواهد در مسیر اهدای خون داوطلبانه گام بردارند. آمار و ارقام بیانگر این است کشورهایی که اهدای خون کاملا داوطلبانه دارند، سلامت خون آنها افزایش می یابد؛ چرا که هیچ چشمداشتی برای اهدای  خون وجود ندارند. به طور قطع، اهدای خون به صورت داوطلبانه جزو اهداف سازمان انتقال خون است و از زمان اجرای اهدای خون به صورت داوطلبانه حدود 17 سال می گذرد.

تضمین سلامت خون های اهدایی

وی با بیان اینکه اهدای خون به صورت داوطلبانه تنها ملاک سلامت خون به حساب نمی آید، افزود: تضمین سلامت خون برای دریافت کنندگان در لایه های مختلف انجام می شود. از زمان ورود اهداکننده به مرکز اهدای خون، افراد با مشاهده تابلو الزامات اهدای خون با شرایط اهدای خون آشنا می شوند. اگر داوطلب از شرایط لازم برخوردار نباشد وارد مراحل دیگر اهدا نمی شوند. پس از سپری کردن مراحل پذیرش، مصاحبه پزشکی آغاز می شود و اگر موردی وجود داشته باشد که سلامت خون را به خطر اندازد از روند خونگیری جلوگیری می شود. فردی که خواهان اهدای خون است و مراحل مصاحبه را سپری کرده است، برگه ای در اختیارش قرار داده می شود که اگر موردی را به پزشک نگفته باشد در آن برگه می تواند گزینه «خون من استفاده نشود» را انتخاب کند. اگر موردی مانند مصرف یک داروی خاص وجود داشته باشد و اهداکننده پس از اهدای خون به یاد بیاورد، می تواند به صورت تلفنی موضوع را اطلاع دهد.

معاون فنی اداره کل انتقال خون استان تهران با اشاره به ضرورت اهدای خون گفت:  آزمایش های خون نباید به دست فراموشی سپرده شود؛ چرا که معیار سلامت خون است. در حال حاضر، آزمایش های غربالگری شامل HIV، هپاتیت سی، هپاتیت ب و سیفلیس بر روی تمام خون های اهدایی استان تهران با بهره گیری از دستگاه های خودکار انجام می شود. این آزمایش های غربالگری از دقت بسیار بالایی برخوردار است. 

حذف درصد پایین خون های اهدایی در فرایند غربالگری

وی درباره حذف خون های اهدایی در فرایند غربالگری گفت: درصد بسیار کمی از خون های اهدایی در فرایند غربالگری حذف می شوند. اگر بخواهیم سلامت خون های اهدایی کشور با سایرنقاط جهان را مقایسه کنیم باید گفت سلامت خون های اهدایی کشور از وضعیت بسیار مساعدی برخوردار است. 

ناظمی درباره روش های نوین به منظور افزایش سطح سلامت خون گفت: سلامت خون از دو وجه می تواند بررسی شود. «سلامت خون از نظر بیماری های منتقله از خون» یکی از وجوه ارزیابی سلامت خون به حساب می آید؛ مدتی است آزمایش «نوکلوییک اسید» (نت) در مراکز انتقال خون استان تهران انجام می شود، آزمایش نت جزو آزمایش های مولکولی است که نسبت به آزمایش های «سرولوژیک» که روی سرم خون انجام می شود، دقت بیشتری دارند. همچنین مدت زمان پنجره ای بیماری ها یعنی زمانی که عامل ایجادکننده بیماری وارد بدن می شود تا زمانی که نتیجه تست مثبت شود، بسیار کاهش یافته است. بهره گرفتن از آزمایش های مولکولی قدرت تشخیص بیماری ها را بسیار بالا می برد و باعث افزایش تضمین کننده سلامت می شود

وی ادامه داد: «کاهش واکنش های ناشی از تزریق خون»، وجه دیگر سلامت خون به حساب می آید. هنگامی که خون وارد بدن می شود مانند داروها می تواند سبب بروز واکنش احتمالی شود. برخی افراد به هنگام تزریق خون، بدن آنها واکنش نشان می دهد. سازمان انتقال خون به منظور کاهش واکنش های احتمالی اقدماتی انجام داده است. یکی از قداماتی که می تواند میزان واکنش های احتمالی را کاهش دهد افزایش تعداد کیسه های خون فیتلردار است. میزان گلبول سفید در این کیسه ها با عمل فیلتراسیون کاهش می یابد. هر چقدر تعداد گلبول های سفید در خون کمتر باشد، میزان واکنش های احتمالی نیز کاهش می یابد.

ناظمی ادامه داد: همچنین غربالگری پادتن از موارد دیگری است که در کشور راه اندازی شده، دستگاه های جدید به شبکه انتقال خون کشور اضافه شده و این آزمایش ها به صورت خودکار انجام می شود که موجب افزایش ضریب سلامت و کاهش بروز واکنش های ناخواسته می شود.

پایان خبر هانسی