دیدگاه نامزدهای ریاست‌جمهوری درباره تحریم؛ از موضع کلیشه‌ای تا نگاه واقعی

به گزارش هانسی، اقتصاد ایران از حدود دو دهه قبل تحت تحریمهای آمریکا و برخی کشورهای غربی قرار گرفته است. این تحریم‌ها از سال ۱۹۹۵ میلادی آغاز شد اما در دوره ترامپ رییس جمهور پیشین آمریکا شدت گرفت. ترامپ از سال ۲۰۱۸ تنها سه سال پس از توافق هسته‌ای موسوم به برجام از این موافقتنامه خارج شد تا دشمنان مردم ایران یک بار دیگر نشان دهند قابل اعتماد نیستند.

با خروج ترامپ از برجام ۲۷۱  شخص، ۲۵۹ نهاد، ۳۳ هواپیما و ۱۱ کشتی ایران تحریم شدند. ۳۶ شخص و ۱۳۹ نهاد خارجی هم به ‌خاطر روابط اقتصادی با ایران تحریم شدند که مجموع آن به ۷۵۱ مورد رسید. با ۸۰۲ تحریم قبلی، مجموع تحریم‌های امریکا علیه ایران شامل ۱۵۰۰مورد شد. یکی از چالشهای اساسی برای اقتصاد نفت محور ایران، تحریمهای نفتی بود که به گفته برخی کارشناسان، صادرات نفت را از بالای دو میلیون بشکه به ۳۰۰ هزار بشکه رساند.

اعتراف آمریکایی‌ها به کم اثر شدن تحریم‌ها

اما هرچه تعداد تحریم‌ها بالاتر رفت، اثرات آن کاسته شد. زیرساخت‌های اقتصاد ایران متناسب با تحریمها شکل گرفت و بعضا راهکارهای دور زدن آن را آموختیم. از سال ۱۴۰۰ با روی کار آمدن دولت شهید رییسی نیز تعاملات بین‌المللی با همسایگان افزایش یافت و ایران به دو پیمان مهم بریکس و شانگهای پیوست. به دنبال آن صادرات نفت مجددا به بیش از ۲ میلیون بشکه رسید. تا جایی که برخی چهره‌ها و سیاستمداران آمریکایی به بی‌اثر شدن تحریمها اعتراف کردند.

با همه این اوصاف و با وجود تحریمهای ظالمانه، توان منطقه‌ای ایران روز به روز در حال افزایش است. اما سوال این است که باید با مقوله تحریمهای آمریکا چه کرد؟ تحریمی که روسیه، چین و حتی ترکیه را نیز درگیر کرده است. تجربه و رویکرد تحول‌گرایانه دولت سیزدهم به ریاست شهید سیدابراهیم رییسی طی حدود سه سال گذشته حکایت از آن دارد که تقویت بنیه‌های اقتصاد کشور با محوریت اقتصاد مقاومتی می‌تواند نسخه نجات‌بخش اقتصاد کشور باشد. اگر دشمن ببیند که قدرت ایران با وجود تحریمها افزایش یافته برای جا نماندن از ارتباطات ایجاد شده بین کشورهای همسو با ایران و نقش‌آفرینی در نظام بین‌الملل قطعا از شدت تحریم‌ها می‌کاهد.

با این وجود نمی‌توان تحریم را نعمت دانست. اقتصاد کشور حتما به مبادلات بانکی، تجاری و اقتصادی نیاز دارد و لازم است تا از فشارهای بین‌المللی علیه ایران کاسته شود. البته در دولت سیزدهم تا حد زیادی شدت این فشارها کم شد. اما نگاه منطقی به مبادلات تجاری و اقتصادی آن است که نمی‌توان تحریم را موهبت دانست. در دو سه سال گذشته جمله «تحریم نعمت است» انتقاد برخی کارشناسان اقتصادی را در پی داشته که معتقدند بیان این سخنان جنبه تبلیغاتی و انتخاباتی دارد.

دیدگاه کاندیداها درباره تحریم/از نگاه کلیشه‌ای تا پذیرش واقعیت

در مناظره شب گذشته کاندیداهای ریاست جمهوری، مساله تحریم یکی از موضوعات مورد بحث بود اما راهکاری برای آن ارایه نشد.

رویکرد علیرضا زاکانی در مناظره دیشب، به نوعی ادامه موضع قبلی او به مساله تحریم بود. او سال ۱۴۰۱ گفته بود که مشکل کشور تحریم نیست، بلکه بی‌عرضگی و بی‌غیرتی است. به باور زاکانی، تحریم شاید ۲۰ درصد تاثیر داشته باشد. او در مناظره دیشب هم بیان کرد: «مشکل اقتصادی ایران تحریم آمریکا نیست. تجویزهای اقتصادی آمریکاست. تحریم را باید در داخل خنثی کرد بعد دیپلماسی برود بنیان آن را تغییر دهد.

پورمحمدی هم کنایه غیرمستقیمی به صحبت دو سال قبل زاکانی درباره تاثیر ۲۰ درصدی تحریم بر اقتصاد کشور داشت. پورمحمدی تحریم‌ها را فلج‌کننده دانست و در عین حال گفت: تحریم خیلی مهم است اما ما مهم‌تر و قدرتمندتریم. قدرت خود را باور کنیم و البته اشتباهات خود را هم بپذیریم.

اگرچه گفته می‌شود در زمان ریاست جمهوری بایدن در آمریکا از شدت تحریم‌ها علیه ایران کاسته شده اما بنا بر اعلام وزارت خزانه‌داری آمریکا، ایالات متحده در سه سال گذشته بیش از ۶۰۰ نهاد مرتبط با ایران را تحریم کرده است. فروردین امسال نیز تحریمهای جدیدی علیه صنعت فولاد ایران به بهانه جلوگیری از برنامه‌های موشکی و ساخت هواپیماهای بدون سرنشین ایران شکل گرفت.

مسعود پزشکیان ـ کاندیدای منتسب به جناح اصلاح‌طلب در جریان مناظره شب گذشته گفت: تحریم فاجعه است و این‌که بگوییم تحریم را دور می‌زنیم، بله دور می‌زنیم اما در مسیر غلطی که طی می‌کنیم کلی بخور بخور وجود دارد؛ بر اساس آمار ما از نظر فساد در دنیا رتبه ۱۵ از آخر هستیم. باید شفافیت را به اقتصاد بیاوریم و مسیرها را روشن کنیم.

پزشکیان تاکید کرد: بر اساس توافق، چین قرار بوده که در کشور ما سرمایه گذاری کند، گفته‌اند که تا زمانی که FATF را حل نکنید، ما سرمایه گذاری نمی‌کنیم؛ امکان ندارد بدون وارد شدن به این چهارچوب ها بتوانیم سرمایه‌گذار خارجی وارد کنیم و امکان ندارد که با تحریم‌هایی که درست کردند بتوانیم  یک شریک تجاری درست و حسابی داشته باشیم

قالیباف هم که تا پیش از این شاید مواضع متفاوتی داشت دیشب مستقیما بیان کرد: «حتما تحریم اثر می‌گذارد». او گفت: همه دستگاه‌های دولتی یک طرف و دستگاه دیپلماسی یک طرف است. لذا باید برای رفع تحریم تلاش کند و برای آن طرح مشخص و روشن داریم و می‌شود اقدام با اقدام دنبال کرد.  به گفته قالیباف، قرارداد با چین بازمانده و تفاهم‌ها اجرایی نشده است و این شامل قرارداد با روسیه هم می‌شود. باید از ظرفیت شانگهای و بریکس استفاده کرد.

با همه این اوصاف و با وجود تحریمهای ظالمانه قدرت منطقه‌ای ایران روز به روز در حال افزایش است. اما سوال این است که باید با مقوله تحریمهای آمریکا چه کرد؟ تحریمی که روسیه، چین و حتی ترکیه را نیز درگیر کرده است. تجربه و رویکرد تحول‌گرایانه دولت سیزدهم به ریاست شهید سیدابراهیم رییسی طی حدود سه سال گذشته حکایت از آن دارد که تقویت بنیه‌های اقتصاد کشور با محوریت اقتصاد مقاومتی می‌تواند نسخه نجات‌بخش اقتصاد کشور باشد. اگر دشمن ببیند که قدرت ایران با وجود تحریمها افزایش یافته برای جا نماندن از کشورهای همسو با ایران قطعا از شدت تحریمها می‌کاهد.

کارشناسان به رییس جمهور آینده پیشنهاد می دهند که دیپلماسی متوازن را در دستور کار قرار دهد. فاطمه فرهنگ ـ استاد روابط بین‌الملل در این خصوص به هانسی گفته است: دولت چهاردهم در راستای منافع نظام اسلامی، لازم است که سیاست‌های مشخصی را از جمله توجه به مرزهای شمالی و شرقی، برقراری دیپلماسی متوازن، عضویت در پیمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای و تأمین زیرساخت‌ها در راستای گسترش روابط بین‌الملل، دنبال کند. دیپلماسی باید به‌صورتی باشد که چالش‌ها و فرصت‌هایی که در حوزه شمال (آسیای میانه، آسیای مرکزی و قفقاز) هست را شناسایی کرده و از تهدیدات زیست محیطی، امنیتی و فرهنگی ممانعت کند.

آنچه مسلم است، اینکه ایران با برخورداری از شرایط ژئوپلتیکی، داشتن ذخایر غنی نفت و گاز و برخورداری از ظرفیت کریدور شمال به جنوب، کشور بااهمیتی حتی برای تحریم‌کنندگان است. تنها باید این ظرفیتها را به کار بگیرد و بدون توجه به اخم یا لبخند بیگانگان، راه خود را برای رسیدن به ایران قوی‌تر هموار کند.

پایان خبر هانسی