لزوم استفاده از فناوری های جدید در مرمت بناهای تاریخی

 محسن گرامی ۳۱ فروردین در نشست تخصصی «خطرپذیری و توانمندسازی آثار تاریخی در برابر زلزله در مشهد» به مناسبت روز جهانی بناها و محوطه های تاریخی اظهار کرد: امروزه علاوه بر اهمیتی که متخصصان به آن اشاره کرده اند گردشگری در مناطق تاریخی بسیار مورد توجه قرار گرفته است. به نظر می رسد در ۸ سال اخیر سلیقه مردم در تفریحات تغییر کرده و علاقه به بازدید از بناهای تاریخی رو به افزایش است. این موضوع ارزش های فرهنگی کشور را برجسته می کند که باید حفظ شوند.

وی اضافه کرد: مسائلی مانند فرسودگی بناها مشکلات مربوط به آجر و ملات و عدم توانایی سازه ها در تحمل وزن اضافی از جمله چالش هایی هستند که در بناهای تاریخی با آن ها روبه رو هستیم. ارزیابی و شناسایی این مشکلات تهیه روش های مرمت تصمیم گیری در مورد نحوه اجرا و حفاظت از بناها پس از بازسازی همگی حائز اهمیت هستند.

گرامی ادامه داد: استفاده از فناوری های جدید مانند اسکن های سه بعدی و نرم افزارهای شبیه سازی اگرچه ممکن است در بهسازی ساختمان های معمولی توجیه اقتصادی نداشته باشد اما در بناهای تاریخی به دلیل ارزش های فرهنگی و اجتماعی آن ها قابل توجیه است.

عضو هیئت علمی گروه عمران دانشگاه سمنان گفت: در مرمت آثار تاریخی چالش های فنی مالی و سیاسی وجود دارد. روش کار در ترمیم ساختمان های تاریخی با ساختمان های معمولی متفاوت است و ملاحظات بیشتری را شامل می شود. علاوه بر مسائل فنی ملاحظات مالی تصمیم گیری ها در حوزه بازسازی و حفاظت از آثار نیز چالش برانگیز هستند.

گرامی بیان کرد: انتخاب تکنیک مناسب مرمت بسیار مهم است و باید به حفظ ساختار اصلی بنا ترمیم نقوش مرتبط با آن در صورت تخریب و استحکام بخشی اسکلت بنا توجه شود. همچنین حفظ کاربری بنا هویت و اصالت آن تاریخ نگاری اهمیت تاریخی مسائل فرهنگی و اجتماعی و جنبه های مالی و عملکردی بنا نیز باید در نظر گرفته شوند. هدف از مرمت رساندن اثر به وضعیت پایدار و در صورت لزوم اختصاص کاربری مناسب دیگر به آن است.

وی اظهار کرد: اقدامات حقوقی و قانونی نیز از جمله چالش های مهم در این زمینه هستند. تعیین شعاعی که یک اثر فرهنگی یا بنای تاریخی تحت تأثیر قرار می گیرد نیز اهمیت دارد.

گرامی افزود: در مورد عوامل آسیب زا می توان به نفوذ رطوبت در دیوارها عدم وجود عایق انرژی پارگی لایه ها و جدایی دیوارها اشاره کرد. باید تلاش شود لایه خارجی بنا مقاوم سازی شده و از آن محافظت شود. همچنین ارتباط و اتصال سقف ها به دیوارها باید مورد توجه قرار گیرد تا نیروها به درستی منتقل شوند. عدم پیوستگی کلاف ها و شناژها نیز از جمله ضعف هایی است که در ابنیه تاریخی به وفور مشاهده می شود و باید برطرف شود. می توان در حین ایجاد جداره خارجی برای محافظت از اثر تاریخی کارهای جدید مهندسی مانند عایق انرژی را نیز پیش بینی کرد.

وی با بیان اینکه نشریه های بهسازی در سطح بین المللی به دلیل حمایت از احیای بافت های تاریخی گسترش یافته اند تصریح کرد: در سال ۱۳۹۸ این موضوع به طور رسمی و جدی تر مورد توجه قرار گرفت. همچنین منشورهای مرمت آثار تاریخی از سال ۱۹۳۱ میلادی تاکنون در حمایت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان تدوین شده اند.

گرامی اظهار کرد: انتخاب تکنیک های مناسب برای حفظ ساختار اصلی بنا باید انجام شود. نقوش مرتبط با بنا باید در مناطقی که دچار تخریب شده اند ترمیم شوند تا شکل کلی و ساختار اصلی بنا حفظ شود. همچنین توجه به استحکام بخشی اسکلت بنا از جمله مواردی است که هرچند در ظاهر ناپیداست اما بر حیات بنا تأثیرگذار است.

وی عنوان کرد: در مرمت ابنیه تاریخی ضروری است که اثر به وضعیت پایدار برسد و از حالت ناپایدار خارج شود. اگر لازم باشد به اختصاص یک کاربری مناسب دیگر نیز فکر شود؛ این ها مواردی است که بسته به نوع بنا باید به آن ها توجه شود.

وی افزود: اقدامات حقوقی و قانونی نیز از پارامترهایی هستند که در این زمینه باید مد نظر قرار گیرند به ویژه با توجه به موانع تازه ای که پس از بحث های فنی وجود دارد. موضوع نواحی اطراف آثار فرهنگی نیز بسیار مهم است؛ به چه شعاعی از یک اثر فرهنگی می خواهیم تأثیر بگذاریم کم و بیش اهمیت دارد.

گرامی بیان کرد: اگر بخواهیم به عوامل آسیب زای بناها اشاره کنیم می توان به نفوذ رطوبت در دیواره های آجری و بحث نداشتن سیر انرژی اشاره کرد. این سیستم ها تنها از ضخامت زیاد برخوردارند و سیر انرژی در حد ضخامت آن هاست.

وی به گستردگی نشریه های بهسازی در سطح بین الملل اشاره کرد و ادامه داد: منشورهای مرمت آثار تاریخی از سال ۱۳۱۳ آغاز شده و تاکنون ادامه یافته اند. این منشورها در حمایت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان اهمیت ویژه ای دارند و در سال های مختلف به روزرسانی شده اند.

پایان خبر هانسی