نمونه دادخواست تقاضای صدور اجرائیه چک

وصول وجه چک برگشتی یکی از چالش های رایج در مبادلات مالی است که می تواند نگرانی های زیادی برای دارنده چک ایجاد کند. تقاضای صدور اجرائیه چک بر اساس ماده ۲۳ قانون صدور چک، راهکاری سریع و قانونی برای بازپس گیری این مطالبات است که امکان وصول مستقیم و بدون نیاز به تشکیل پرونده طولانی در دادگاه را فراهم می آورد.

چک به عنوان یکی از مهم ترین اسناد تجاری، نقش حیاتی در تسهیل مبادلات اقتصادی و تجاری کشور ایفا می کند. این سند به دلیل ماهیت خاص خود، همچون یک وعده پرداخت قطعی عمل می کند که بر پایه اعتماد و اعتبار صادرکننده بنا شده است. با این حال، همیشه این اعتماد به سرانجام نمی رسد و در مواردی، دارنده چک با عدم پرداخت وجه آن مواجه می شود؛ اتفاقی که با عنوان برگشت خوردن چک یا چک بلامحل شناخته می شود. این وضعیت نه تنها می تواند منجر به ضررهای مالی قابل توجهی برای دارنده شود، بلکه فرآیند بازپس گیری مطالبات نیز گاهی دشوار و زمان بر به نظر می رسد. در چنین شرایطی، آگاهی از ابزارهای قانونی موجود برای وصول مطالبات، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. ماده ۲۳ اصلاحی قانون صدور چک (مصوب ۱۳۹۷) با هدف تسریع و تسهیل این فرآیند، امکان تقاضای صدور اجرائیه مستقیم را برای دارندگان چک های صیادی فراهم آورده است. این راهکار، گام بلندی در جهت حمایت از حقوق دارندگان چک و افزایش کارایی نظام قضایی در رسیدگی به پرونده های مربوط به اسناد تجاری است. در ادامه این راهنمای جامع، به بررسی دقیق تمامی ابعاد مربوط به تقاضای صدور اجرائیه چک می پردازیم؛ از تعریف و شرایط آن گرفته تا مراحل گام به گام ثبت دادخواست و نکات حقوقی کلیدی که هر دارنده چک برگشتی باید بداند.

اجرائیه چک چیست؟ درک ماده 23 قانون صدور چک

اجرائیه چک، دستور قضایی است که به دارنده یک چک برگشتی اجازه می دهد تا بدون نیاز به تشکیل یک پرونده قضایی طولانی مدت برای مطالبه وجه، مستقیماً از طریق مراجع قضایی اقدام به اجرای طلب خود و توقیف اموال صادرکننده چک کند. این فرآیند، محصول ماده ۲۳ قانون صدور چک (با اصلاحات سال ۱۳۹۷) است که با هدف افزایش سرعت و کارایی در وصول مطالبات چک های برگشتی، به ویژه چک های صیادی، طراحی شده است.

ماهیت حقوقی اجرائیه چک، بر مبنای اعتبار سند چک به عنوان یک سند لازم الاجرا بنا شده است. به این معنا که قانون گذار، چک را به دلیل ویژگی های خاص خود، تا حدی از پیچیدگی های دادرسی عادی معاف کرده و به آن قدرت اجرایی مستقیم بخشیده است. این قدرت اجرایی، دارنده چک را قادر می سازد تا از مرحله صدور حکم دادگاه عبور کرده و مستقیماً به مرحله اجرا و وصول طلب برسد.

توضیح ماده 23 قانون صدور چک و هدف از آن

ماده ۲۳ قانون صدور چک مقرر می دارد: «دارنده چک می تواند برای مطالبه وجه چک و خسارات تاخیر تادیه، درخواست صدور اجرائیه از دادگاه صالح نماید. مرجع قضائی مکلف است خارج از نوبت و حداکثر ظرف مدت یک هفته از تاریخ ثبت درخواست، نسبت به صدور اجرائیه اقدام نماید. دستور اجرای احکام مدنی دادگاه بدون نیاز به صدور حکم، اجرائیه را صادر می نماید.» هدف اصلی از تصویب این ماده، کوتاه کردن فرآیند رسیدگی و جلوگیری از اطاله دادرسی در پرونده های مربوط به چک های برگشتی بود. پیش از این ماده، وصول وجه چک نیازمند تقدیم دادخواست حقوقی و طی کردن تمامی مراحل دادرسی بود که ممکن بود سال ها به طول بینجامد. ماده ۲۳ با ایجاد مسیر اجرائیه مستقیم، این فرآیند را به طرز چشمگیری تسریع بخشیده است.

مزایای صدور اجرائیه چک

1. سرعت بالا: مهم ترین مزیت این روش، سرعت بی نظیر آن در مقایسه با روش های سنتی مطالبه وجه است. دادگاه موظف است ظرف یک هفته اجرائیه را صادر کند.
2. هزینه کمتر: با حذف نیاز به مراحل طولانی دادرسی، هزینه های دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت استفاده از آن) به میزان قابل توجهی کاهش می یابد.
3. اعتبار اجرایی مستقیم: به محض صدور اجرائیه، دارنده چک از قدرتی معادل یک حکم قطعی دادگاه برخوردار می شود و می تواند به سرعت برای توقیف اموال صادرکننده اقدام کند.
4. فشار بیشتر بر صادرکننده: سرعت بالای این فرآیند، فشار بیشتری بر صادرکننده چک وارد می کند تا هرچه سریع تر بدهی خود را پرداخت کند و از توقیف اموالش جلوگیری شود.

تفاوت های کلیدی

تفاوت اجرائیه چک با دادخواست مطالبه وجه (روش حقوقی سنتی)

در روش سنتی مطالبه وجه، دارنده چک باید دادخواستی به دادگاه تقدیم کند و منتظر طی شدن تمامی مراحل دادرسی، از جمله جلسات متعدد دادگاه، ارائه دفاعیات، استماع شهود و در نهایت صدور رأی و قطعیت آن باشد. این فرآیند می تواند ماه ها یا حتی سال ها به طول بینجامد. در مقابل، اجرائیه چک بر اساس ماده ۲۳، نیازی به این مراحل طولانی ندارد. با احراز شرایط قانونی، دادگاه بلافاصله دستور صدور اجرائیه را صادر می کند و پرونده مستقیماً به مرحله اجرا وارد می شود.

تفاوت اجرائیه چک با صدور اجرائیه از طریق اداره ثبت اسناد (برای چک های قدیمی)

پیش از اصلاحات قانون صدور چک، برای برخی چک ها امکان صدور اجرائیه از طریق اداره ثبت اسناد و املاک نیز وجود داشت. این روش برای چک هایی که در شرایط خاصی صادر شده بودند، قابل استفاده بود. اما ماده ۲۳ قانون صدور چک، یک مسیر قضایی برای صدور اجرائیه معرفی می کند که عمدتاً برای چک های جدید و به خصوص چک های صیادی کاربرد دارد و از طریق محاکم دادگستری انجام می شود. در حال حاضر، چک های صیادی فقط از طریق ماده ۲۳ و محاکم قضایی قابل مطالبه اجرایی هستند و امکان مراجعه به اداره ثبت برای آن ها وجود ندارد. این تفاوت در مرجع رسیدگی و نوع چک های مشمول، از تمایزات اساسی این دو روش اجرایی است.

شرایط لازم برای تقاضای صدور اجرائیه چک

برای اینکه یک چک برگشتی مشمول امکان تقاضای صدور اجرائیه از طریق ماده ۲۳ قانون صدور چک شود، باید مجموعه ای از شرایط قانونی رعایت شده باشد. عدم وجود هر یک از این شرایط می تواند منجر به رد درخواست اجرائیه شود و دارنده را به مسیر طولانی تر مطالبه وجه از طریق دادخواست عادی هدایت کند. در اینجا به مهم ترین این شرایط می پردازیم:

چک های مشمول: تأکید بر چک های صیادی دارای کد یکتا

اجرائیه مستقیم چک بر اساس ماده ۲۳ قانون صدور چک، منحصراً برای چک های صیادی قابل اعمال است. چک های صیادی آن دسته از چک هایی هستند که از طریق سامانه صیاد صادر می شوند و دارای یک کد یکتا (شناسه صیادی ۱۶ رقمی) هستند. این کد در بالای سمت راست چک درج شده و امکان استعلام و پیگیری وضعیت چک را فراهم می کند. چک های قدیمی که پیش از اجرای کامل سامانه صیاد صادر شده اند، مشمول این تسهیلات نیستند و دارندگان آن ها باید از طریق دادخواست حقوقی یا سایر روش های قانونی اقدام به مطالبه وجه کنند.

مدارک بانکی: گواهی عدم پرداخت (برگشتی) ممهور به مهر بانک و دارای کد رهگیری

برای ثبت درخواست اجرائیه، ارائه گواهی عدم پرداخت از بانک محال علیه (بانکی که چک بر عهده آن صادر شده) الزامی است. این گواهی باید دارای ویژگی های زیر باشد:

• ممهور به مهر بانک: گواهی باید توسط بانک صادر شده و مهر و امضای مسئول مربوطه را داشته باشد.
• علت برگشت خوردن چک: در گواهی عدم پرداخت، علت دقیق برگشت خوردن چک (مثلاً کسر موجودی، عدم موجودی، مسدودی حساب) باید به وضوح قید شده باشد.
• کد رهگیری: یکی از مهم ترین الزامات برای چک های صیادی، درج کد رهگیری بر روی گواهی عدم پرداخت است. این کد رهگیری، در سامانه بانک مرکزی ثبت می شود و امکان پیگیری وضعیت چک را فراهم می آورد. بدون این کد رهگیری، تقاضای اجرائیه پذیرفته نخواهد شد.

هویت دارنده: تطابق مشخصات دارنده چک با گواهی عدم پرداخت

مشخصات فردی که تقاضای صدور اجرائیه را مطرح می کند (خواهان)، باید کاملاً با مشخصات دارنده چک که در گواهی عدم پرداخت و در خود چک درج شده است، تطابق داشته باشد. این تطابق برای جلوگیری از سوءاستفاده و اطمینان از صحت مالکیت چک ضروری است. در صورتی که چک به شخص دیگری ظهرنویسی شده باشد، گواهی عدم پرداخت باید به نام آخرین دارنده صادر شده باشد.

عدم وجود ایرادات حقوقی

چک مورد نظر نباید دارای هیچ گونه ایراد حقوقی اساسی باشد که اعتبار آن را به عنوان یک سند لازم الاجرا خدشه دار کند. از جمله این ایرادات می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تضمینی نبودن چک: چک نباید به عنوان تضمین برای انجام کاری صادر شده باشد، مگر اینکه این امر به صراحت در متن چک یا قرارداد مربوطه ذکر شده و قابلیت مطالبه مستقل آن محرز باشد.
• سفید امضا نبودن چک: چک باید در زمان صدور به طور کامل پر شده و امضا شده باشد. اگر چک صرفاً با امضای صادرکننده و بدون درج مبلغ یا تاریخ به دارنده داده شده باشد، ممکن است اعتبار لازم الاجرا بودن آن زیر سوال رود.
• عدم وجود دستور عدم پرداخت قضایی: اگر صادرکننده چک به دلایل موجه قانونی (مثلاً سرقت یا جعل چک) دستور عدم پرداخت را به بانک داده و این دستور توسط مرجع قضایی تأیید شده باشد، امکان صدور اجرائیه وجود نخواهد داشت.
• عدم طرح دعوای حقوقی یا کیفری قبلی: اگر پیش از این، دعوای حقوقی یا کیفری در خصوص همان چک در مراجع قضایی در حال رسیدگی باشد و رأی قطعی صادر نشده باشد، ممکن است در پذیرش درخواست اجرائیه مستقیم اختلال ایجاد شود یا نیاز به تعیین تکلیف وضعیت دعوای قبلی باشد.

رعایت دقیق این شرایط، تضمین کننده موفقیت در فرآیند تقاضای صدور اجرائیه چک و وصول سریع مطالبات است.

مدارک مورد نیاز برای ثبت تقاضای اجرائیه چک

ثبت موفقیت آمیز تقاضای صدور اجرائیه چک نیازمند گردآوری و ارائه مجموعه ای از مدارک دقیق و کامل است. آماده سازی این مدارک پیش از مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، روند کار را به میزان قابل توجهی تسریع می کند. در ادامه به لیستی از مدارک ضروری اشاره شده است:

• اصل چک برگشتی (با پشت و روی آن): ارائه اصل چک برگشتی که به امضای صادرکننده رسیده و شامل کد یکتای صیادی است، حیاتی ترین مدرک به شمار می رود. تمامی اطلاعات مندرج در چک، از جمله مبلغ، تاریخ سررسید و مشخصات صادرکننده، باید به وضوح قابل رؤیت باشد. در صورت لزوم، تصویر پشت و روی چک نیز تهیه شود.
• اصل گواهی عدم پرداخت از بانک (به همراه کد رهگیری): این گواهی که توسط بانک محال علیه صادر می شود، باید حاوی علت برگشت چک و مهم تر از همه، کد رهگیری منحصر به فرد آن باشد. بدون این کد رهگیری، امکان ثبت درخواست اجرائیه برای چک های صیادی وجود نخواهد داشت.
• تصویر کارت ملی و شناسنامه دارنده چک (خواهان): مدارک هویتی فردی که طلبکار است و درخواست اجرائیه را مطرح می کند، برای احراز هویت او ضروری است.
• تصویر کارت ملی و شناسنامه صادرکننده چک (خوانده) در صورت امکان: هرچند الزامی به ارائه این مدارک نیست و اطلاعات هویتی صادرکننده از طریق سامانه ثنا قابل دسترسی است، اما اگر دارنده چک به این اطلاعات دسترسی دارد، می تواند فرآیند را تسریع بخشد.
• وکالتنامه (در صورت اقدام توسط وکیل): اگر فرآیند توسط وکیل دادگستری پیگیری می شود، ارائه اصل و تصویر وکالتنامه معتبر که حدود اختیارات وکیل در آن مشخص شده باشد، الزامی است.
• سایر مستندات مرتبط (مثلاً برای اشخاص حقوقی: اساسنامه، آگهی آخرین تغییرات، معرفی نامه): در صورتی که یکی از طرفین (خواهان یا خوانده) شخص حقوقی (شرکت یا مؤسسه) باشد، لازم است مدارک مربوط به ثبت شرکت، آخرین آگهی تغییرات در روزنامه رسمی که مشخصات مدیران دارای حق امضا را نشان می دهد، و معرفی نامه نماینده قانونی شرکت ارائه شود.
• دلایل و منضمات دیگر (در صورت وجود): هرگونه مستندات دیگری که می تواند به اثبات حقانیت دارنده چک و تقویت دلایل او کمک کند، مانند قراردادهای مبنای صدور چک، پیام های رد و بدل شده، یا شهادت نامه، می تواند ضمیمه دادخواست شود. البته برای اجرائیه مستقیم چک، تنها چک و گواهی عدم پرداخت کفایت می کند، اما در برخی موارد ارائه مدارک تکمیلی می تواند به ابهام زدایی کمک کند.

دقت در گردآوری این مدارک و اطمینان از کامل و معتبر بودن آن ها، از بروز تأخیر یا رد درخواست جلوگیری می کند. توصیه می شود پیش از مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، یک بار دیگر تمامی مدارک را بر اساس لیست فوق بازبینی نمایید.

مراحل گام به گام تقاضای صدور اجرائیه چک: از بانک تا توقیف اموال

فرآیند تقاضای صدور اجرائیه چک، مسیری مشخص و دارای مراحل قانونی است که هر دارنده چک برگشتی برای وصول مطالبات خود باید آن را طی کند. این مراحل، از لحظه برگشت زدن چک در بانک آغاز شده و تا مرحله توقیف اموال صادرکننده چک ادامه می یابد. درک صحیح هر یک از این گام ها برای موفقیت آمیز بودن فرآیند ضروری است.

مرحله اول: برگشت زدن چک و دریافت گواهی عدم پرداخت

نقطه آغازین، زمانی است که شما به عنوان دارنده چک به بانک محال علیه مراجعه کرده و متوجه می شوید که حساب صادرکننده موجودی کافی ندارد یا به هر دلیل دیگری چک قابل پرداخت نیست. در این مرحله، باید از بانک درخواست کنید که چک را برگشت بزند و گواهی عدم پرداخت صادر کند.

• توضیح نحوه اقدام در بانک: به باجه مربوطه در بانک مراجعه کرده و اصل چک را برای برگشت زدن ارائه دهید. کارمند بانک، عملیات لازم را انجام داده و گواهی عدم پرداخت را به شما تحویل می دهد.
• اهمیت درج علت برگشت و کد رهگیری: حتماً اطمینان حاصل کنید که در گواهی عدم پرداخت، علت دقیق برگشت (مثلاً کسری موجودی) به وضوح قید شده و مهم تر از همه، کد رهگیری ۱۶ رقمی صیادی بر روی آن درج شده باشد. این کد برای ثبت درخواست اجرائیه در سامانه ثنا حیاتی است و بدون آن، درخواست شما پذیرفته نخواهد شد.

مرحله دوم: مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

پس از دریافت گواهی عدم پرداخت، مرحله بعدی مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی در سراسر کشور است. این دفاتر، نقطه ورود به سیستم قضایی برای ثبت انواع دادخواست و درخواست ها هستند.

• نحوه ثبت نام در سامانه ثنا (در صورت عدم ثبت نام قبلی): اگر پیش از این در سامانه ثنا (سامانه ثبت نام الکترونیکی قضایی) ثبت نام نکرده اید، ابتدا باید این کار را انجام دهید. این سامانه برای تمامی ابلاغیه های قضایی الکترونیکی استفاده می شود. کارشناسان دفاتر خدمات قضایی می توانند شما را در این فرآیند راهنمایی کنند.
• تکمیل و ثبت تقاضای صدور اجرائیه چک: در دفتر خدمات قضایی، باید فرم تقاضای صدور اجرائیه چک را با دقت و با استفاده از اطلاعات دقیق چک و گواهی عدم پرداخت تکمیل کنید. تمامی مدارکی که در بخش قبلی به آن ها اشاره شد، باید در این مرحله اسکن و ضمیمه درخواست شود.

مرحله سوم: پیگیری و صدور دستور اجرائیه

پس از ثبت درخواست در دفاتر خدمات قضایی، پرونده شما به صورت الکترونیکی به دادگاه صالح ارسال می شود. دادگاه صالح، شعبه ای از دادگاه عمومی است که صلاحیت رسیدگی به محل صدور چک یا محل اقامت صادرکننده چک را دارد.

• بررسی تقاضا توسط دادگاه و صدور دستور اجرائیه: قاضی دادگاه، مدارک و درخواست شما را بررسی می کند. با توجه به ماهیت اسناد لازم الاجرا، این بررسی خارج از نوبت و با سرعت انجام می شود. در صورت احراز شرایط قانونی، قاضی دستور صدور اجرائیه را صادر می کند.
• ابلاغ اجرائیه به صادرکننده چک: پس از صدور دستور اجرائیه، این اجرائیه به صورت الکترونیکی از طریق سامانه ثنا به صادرکننده چک ابلاغ می شود. صادرکننده چک از تاریخ ابلاغ، ۱۰ روز مهلت دارد تا نسبت به پرداخت وجه چک اقدام کند یا ترتیبات پرداخت را با شما فراهم کند.

بسیار مهم است که بدانید، در این مرحله و در دادخواست اولیه تقاضای اجرائیه، امکان مطالبه خسارت تأخیر تأدیه وجود ندارد و این مورد باید در صورت تمایل دارنده چک، از طریق دادخواست جداگانه ای پیگیری شود.

مرحله چهارم: درخواست توقیف اموال (در صورت عدم پرداخت)

اگر صادرکننده چک در مهلت ۱۰ روزه پس از ابلاغ اجرائیه، وجه چک را پرداخت نکرد، شما می توانید مرحله نهایی را برای وصول مطالبات خود آغاز کنید.

• مهلت قانونی صادرکننده برای پرداخت (۱۰ روز): این مهلت پس از ابلاغ، فرصتی است تا صادرکننده بدهی خود را پرداخت کند.
• نحوه شناسایی و معرفی اموال: در صورت عدم پرداخت، شما می توانید لیستی از اموال منقول و غیرمنقول صادرکننده چک (مانند حساب بانکی، خودرو، ملک، سهام، حقوق و مزایا) را به دادگاه معرفی کنید. در صورتی که از اموال صادرکننده اطلاعی ندارید، می توانید از دادگاه درخواست استعلام از مراجع مربوطه (بانک مرکزی، اداره ثبت اسناد، راهور، سازمان بورس و …) را داشته باشید.
• درخواست توقیف اموال از طریق دادگاه: پس از معرفی یا شناسایی اموال، می توانید درخواست توقیف آن ها را به دادگاه ارائه دهید. دادگاه، دستور توقیف اموال را صادر کرده و پس از طی مراحل قانونی، این اموال به مزایده گذاشته شده و از محل فروش آن ها، وجه چک و سایر هزینه های قانونی به شما پرداخت خواهد شد.

پیمودن این مراحل با دقت و آگاهی کامل، به شما این امکان را می دهد که به سرعت و با کارایی بیشتری، مطالبات ناشی از چک برگشتی خود را وصول کنید.

نمونه دادخواست تقاضای صدور اجرائیه چک (نمونه کامل و صحیح)

ارائه یک نمونه دادخواست صحیح و به روز برای تقاضای صدور اجرائیه چک، یکی از اساسی ترین نیازهای افرادی است که با چک برگشتی مواجه شده اند. این نمونه باید دقیق، کامل و عاری از هرگونه خطای حقوقی باشد تا فرآیند وصول مطالبه به درستی انجام شود. در ادامه، یک نمونه دادخواست جامع و صحیح، با تاکید بر نکات کلیدی و بخش های قابل تکمیل، ارائه شده است.

بسمه تعالی

ریاست محترم دادگاه عمومی و انقلاب شهرستان [نام شهرستان دادگاه صالح]

با سلام و احترام، به استحضار می رساند:

عنوان دادخواست: تقاضای صدور اجرائیه بابت وجه یک فقره چک صیادی

خواهان:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی دارنده چک]
کد ملی: [کد ملی دارنده چک]
آدرس: [آدرس کامل دارنده چک به همراه کد پستی]
شغل: [شغل دارنده چک]
تلفن همراه: [شماره تلفن همراه دارنده چک]

خوانده:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی صادرکننده چک]
کد ملی: [کد ملی صادرکننده چک]
آدرس: [آدرس کامل صادرکننده چک به همراه کد پستی - در صورت عدم اطلاع دقیق، آخرین آدرس ثبتی یا محل کار]
شغل: [شغل صادرکننده چک - در صورت اطلاع]
تلفن همراه: [شماره تلفن همراه صادرکننده چک - در صورت اطلاع]

وکیل: (در صورت اقدام توسط وکیل، نام و مشخصات وکیل درج شود)
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی وکیل]
کد ملی: [کد ملی وکیل]
آدرس: [آدرس کامل دفتر وکیل]
شماره پروانه وکالت: [شماره پروانه]

خواسته و بهای آن:
صدور اجرائیه نسبت به وجه یک فقره چک صیادی به شماره [شماره چک دقیق از روی چک و گواهی عدم پرداخت]، مورخ [تاریخ سررسید چک]، به مبلغ [مبلغ چک به عدد] ریال [مبلغ چک به حروف] (به عنوان مثال: دو میلیارد و پانصد میلیون ریال).
مطالبه کلیه خسارات دادرسی شامل (هزینه های دادرسی، هزینه های ابلاغ، هزینه های اجرای حکم) و در صورت اخذ وکیل، حق الوکاله وکیل (بر اساس تعرفه قانونی) بر اساس مقررات مربوطه.

*تأکید مهم:*
قابل ذکر است که بر اساس ماده 23 قانون صدور چک، در دادخواست تقاضای صدور اجرائیه مستقیم، امکان مطالبه خسارت تأخیر تأدیه در این مرحله وجود ندارد. خسارت تأخیر تأدیه می بایست در صورت تمایل خواهان، از طریق تقدیم دادخواست جداگانه حقوقی مطالبه گردد.

دلایل و منضمات:
1. رونوشت مصدق (تصویر برابر اصل شده) چک صیادی به شماره [شماره چک]
2. رونوشت مصدق گواهی عدم پرداخت صادره از بانک [نام بانک محال علیه] به شماره [شماره گواهی عدم پرداخت] مورخ [تاریخ صدور گواهی] و کد رهگیری [کد رهگیری صیادی درج شده بر روی گواهی عدم پرداخت]
3. کپی کارت ملی خواهان
4. کپی شناسنامه خواهان
5. وکالتنامه وکیل (در صورت وجود)

شرح دادخواست:
احتراماً به استحضار می رساند، خوانده محترم جناب/سرکار [نام و نام خانوادگی خوانده]، یک فقره چک صیادی به شماره سریال [شماره سریال چک] و شناسه صیادی [شناسه ۱۶ رقمی صیادی] به تاریخ سررسید [تاریخ سررسید چک] و به مبلغ [مبلغ چک به عدد و حروف] ریال را به عهده بانک [نام بانک]، شعبه [نام شعبه بانک] در وجه اینجانب/موکل صادر و تسلیم نموده است.
متاسفانه با وجود مراجعات مکرر در تاریخ سررسید و پس از آن، به دلیل [علت برگشت چک مثلاً: کسر موجودی حساب بانکی صادرکننده]، وجه چک پرداخت نگردید و لذا در تاریخ [تاریخ برگشت چک]، گواهی عدم پرداخت به شماره [شماره گواهی عدم پرداخت] و کد رهگیری [کد رهگیری] از بانک محال علیه صادر و تسلیم گردید.
با عنایت به مراتب فوق و عدم ایفاء تعهد از سوی خوانده محترم، و با توجه به اینکه چک مزبور تمامی شرایط مقرر در ماده ۲۳ اصلاحی قانون صدور چک مصوب سال ۱۳۹۷ را دارا می باشد، اینجانب/موکل مستنداً به ماده مذکور، تقاضای صدور اجرائیه علیه خوانده محترم نسبت به اصل وجه چک و همچنین مطالبه کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل (بر اساس تعرفه قانونی) را از محضر دادگاه محترم استدعا دارم.
ضمناً، در صورت عدم پرداخت وجه چک و خسارات قانونی در مهلت مقرر پس از ابلاغ اجرائیه، تقاضای توقیف اموال خوانده معادل وجه چک و خسارات قانونی مورد درخواست می باشد.
با تقدیم احترام،

نام و نام خانوادگی خواهان (یا وکیل خواهان)
امضاء و تاریخ

نکات مهم در تکمیل نمونه دادخواست

دقت در تکمیل اطلاعات و مطابقت آن ها با مدارک اصلی، از بروز هرگونه اشتباه و تأخیر جلوگیری می کند. به نکات زیر توجه کنید:

• اطلاعات دقیق: تمامی مشخصات خواهان، خوانده، شماره چک، تاریخ، مبلغ، شماره گواهی عدم پرداخت و کد رهگیری را با دقت کامل و بدون غلط املایی وارد کنید.
• تطابق با مدارک: اطلاعات وارد شده در دادخواست باید عیناً با مندرجات اصل چک و گواهی عدم پرداخت مطابقت داشته باشد.
• خوانده: آدرس دقیق و قابل دسترسی خوانده (صادرکننده چک) بسیار مهم است؛ زیرا ابلاغ اجرائیه به این آدرس صورت می گیرد. در صورت عدم اطلاع از آدرس، می توانید از دادگاه درخواست استعلام کنید.
• خسارت تأخیر تأدیه: مجدداً تاکید می شود که مطالبه خسارت تأخیر تأدیه در این نوع دادخواست (اجرائیه مستقیم) امکان پذیر نیست و باید از طریق یک دادخواست جداگانه پیگیری شود. درج آن در این دادخواست می تواند منجر به رد بخش مربوطه از خواسته یا حتی کل دادخواست شود.

این نمونه، یک چارچوب کلی و صحیح برای تقاضای صدور اجرائیه چک است که با تکمیل دقیق آن توسط اطلاعات پرونده شما، قابل ارائه به مراجع قضایی خواهد بود.

نکات حقوقی مهم و راهنمای جامع

در فرآیند تقاضای صدور اجرائیه چک، علاوه بر مراحل و مدارک مورد نیاز، دانستن برخی نکات حقوقی کلیدی می تواند به دارنده چک در مواجهه با چالش های احتمالی و تصمیم گیری های درست کمک شایانی کند. این بخش به تفصیل به مهم ترین این نکات می پردازد تا راهنمای جامعی برای شما باشد.

امکان مطالبه خسارت تأخیر تأدیه در دادخواست اجرائیه مستقیم

همانطور که قبلاً نیز اشاره شد، بر اساس رویه قضایی فعلی و تفسیری که از ماده ۲۳ قانون صدور چک وجود دارد، امکان مطالبه خسارت تأخیر تأدیه به همراه اصل وجه چک در دادخواست تقاضای صدور اجرائیه مستقیم وجود ندارد. این یک نکته حیاتی است که بسیاری از افراد ممکن است آن را نادیده بگیرند.

توضیح جامع و صحیح: ماده ۲۳ قانون صدور چک، مسیر اجرایی خاصی را برای وصول سریع وجه چک فراهم کرده است. خسارت تأخیر تأدیه، ماهیتی متفاوت دارد و مطالبه آن نیازمند رسیدگی قضایی و صدور حکم است. لذا، اگر دارنده چک مایل به دریافت خسارت تأخیر تأدیه (محاسبه شده بر اساس نرخ شاخص تورم از تاریخ سررسید چک تا زمان پرداخت) باشد، باید پس از صدور اجرائیه برای اصل وجه چک، یک دادخواست حقوقی جداگانه با خواسته مطالبه خسارت تأخیر تأدیه به دادگاه تقدیم کند. این دادخواست جداگانه نیز مستلزم پرداخت هزینه های دادرسی مربوط به خود خواهد بود. عدم تفکیک این دو خواسته می تواند به رد مطالبه خسارت تأخیر تأدیه در دادخواست اجرائیه یا حتی تأخیر در کل فرآیند منجر شود.

در صورت عدم شناسایی اموال خوانده چه باید کرد؟

یکی از دغدغه های اصلی دارندگان چک برگشتی، عدم شناسایی اموال کافی از صادرکننده چک برای وصول مطالبات است. در چنین شرایطی، چند راهکار وجود دارد:

1. درخواست استعلام از مراجع مربوطه: از دادگاه درخواست کنید تا از مراجع ذی صلاح مانند بانک مرکزی (برای حساب های بانکی)، اداره ثبت اسناد و املاک (برای املاک ثبت شده)، اداره راهنمایی و رانندگی (برای خودرو)، سازمان بورس و اوراق بهادار (برای سهام)، و سازمان تأمین اجتماعی (برای حقوق و مزایای کارمندی) استعلام کند.
2. تحقیق و جمع آوری اطلاعات: خودتان نیز می توانید با تحقیق و جمع آوری اطلاعات از منابع مختلف، به شناسایی اموال خوانده کمک کنید و آن ها را به دادگاه معرفی نمایید.
3. صدور قرار توقیف مازاد: در صورتی که خوانده دارای اموالی باشد که قبلاً توقیف شده اند، می توانید درخواست توقیف مازاد آن اموال را داشته باشید.
4. درخواست جلب سیار (در صورت عدم دارا بودن شرایط): در موارد خاص و اگر شرایط قانونی (مثلاً عدم امکان دسترسی به اموال یا فرار خوانده) فراهم باشد، می توان درخواست جلب سیار صادرکننده را مطرح کرد، البته این اقدام برای اجرائیه مستقیم چک معمول نیست و بیشتر در مسیرهای حقوقی یا کیفری خاص مطرح می شود.

مهلت قانونی برای اقدام جهت صدور اجرائیه چقدر است؟

برخلاف برخی تصورات، ماده ۲۳ قانون صدور چک، مهلت خاصی را برای تقاضای صدور اجرائیه تعیین نکرده است. یعنی تا زمانی که چک واجد شرایط قانونی (از جمله عدم مرور زمان) باشد، دارنده می تواند درخواست اجرائیه را مطرح کند.

نکته: برای استفاده از مزایای کیفری چک، مهلت ۶ ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت وجود دارد. اما برای اقدام حقوقی (چه مطالبه وجه و چه اجرائیه مستقیم) چنین مهلتی وجود ندارد. با این حال، تأخیر زیاد در اقدام می تواند روند وصول را دشوارتر کند.

آیا چک های قدیمی (غیر صیادی) نیز مشمول ماده 23 می شوند؟

خیر، به صراحت قانون و رویه قضایی، فقط چک های صیادی دارای کد یکتا مشمول تسهیلات ماده ۲۳ قانون صدور چک و امکان درخواست اجرائیه مستقیم از طریق دادگاه هستند. چک های قدیمی (چک هایی که پیش از اجرای کامل سامانه صیاد صادر شده اند و فاقد کد ۱۶ رقمی صیادی هستند)، باید از طریق دادخواست مطالبه وجه در دادگاه یا در موارد خاص از طریق اداره ثبت اسناد پیگیری شوند.

هزینه های مربوط به فرآیند صدور اجرائیه شامل چه مواردی است؟

هزینه های مربوط به این فرآیند عمدتاً شامل موارد زیر است:

• هزینه دادرسی: که بر اساس تعرفه قانونی و بر اساس مبلغ چک محاسبه می شود. این هزینه در ابتدای ثبت دادخواست پرداخت می شود.
• هزینه های ابلاغ: هزینه های مربوط به ابلاغ اجرائیه و سایر اوراق قضایی به خوانده.
• هزینه های اجرا: در صورت توقیف و فروش اموال، درصدی از مبلغ توقیف شده به عنوان نیم عشر اجرایی دریافت می شود.
• حق الوکاله وکیل: در صورت استفاده از وکیل، هزینه ای بابت حق الوکاله وی که بر اساس توافق طرفین یا تعرفه قانونی است.

تمامی این هزینه ها در نهایت از صادرکننده چک قابل مطالبه است.

نقش وکیل در این فرآیند چیست؟

اگرچه فرآیند اجرائیه چک نسبت به دادخواست حقوقی ساده تر است، اما پیچیدگی های خاص خود را دارد. نقش وکیل می تواند بسیار مهم باشد:

• دقت در تنظیم دادخواست: وکیل با تجربه می تواند دادخواست را با دقت کامل و بدون خطاهای حقوقی تنظیم کند.
• پیگیری سریع و مؤثر: وکیل می تواند مراحل اداری و قضایی را با سرعت و کارایی بیشتری پیگیری کند.
• شناسایی اموال: وکیل می تواند در شناسایی و معرفی اموال خوانده و تسریع در توقیف آن ها کمک کند.
• مشاوره حقوقی: در صورت بروز هرگونه ابهام یا چالش حقوقی، وکیل می تواند مشاوره تخصصی ارائه دهد.

آیا می توان همزمان با اجرائیه، اقدام کیفری نیز انجام داد؟

خیر، بر اساس اصلاحات قانون صدور چک، در صورت درخواست صدور اجرائیه حقوقی برای چک، امکان طرح شکایت کیفری برای همان چک وجود نخواهد داشت. دارنده چک باید بین مسیر کیفری (که مستلزم مهلت های کوتاه شش ماهه از تاریخ صدور و شش ماهه از تاریخ گواهی عدم پرداخت است) و مسیر حقوقی (اجرائیه مستقیم یا دادخواست مطالبه وجه) یکی را انتخاب کند. انتخاب یکی از این مسیرها، مانع از اقدام در مسیر دیگر برای همان چک می شود.

عواقب عدم پرداخت وجه چک پس از صدور اجرائیه برای صادرکننده چیست؟

عدم پرداخت وجه چک در مهلت مقرر (۱۰ روز پس از ابلاغ اجرائیه) برای صادرکننده عواقب جدی در پی دارد:

• توقیف اموال: دارنده چک می تواند برای توقیف تمامی اموال منقول و غیرمنقول صادرکننده اقدام کند.
• محرومیت از افتتاح حساب و دریافت تسهیلات: صادرکننده چک برگشتی از طریق سامانه صیاد، از افتتاح هرگونه حساب بانکی جدید و دریافت تسهیلات بانکی محروم می شود.
• محرومیت از دریافت دسته چک: امکان دریافت دسته چک جدید برای وی وجود نخواهد داشت.
• افزایش هزینه ها: تمامی هزینه های دادرسی، ابلاغ، اجرا و حق الوکاله وکیل (در صورت وجود) به عهده صادرکننده چک خواهد بود.

این نکات حقوقی، بینش عمیق تری را در اختیار دارندگان چک قرار می دهد تا با آگاهی کامل، مسیر حقوقی خود را برای وصول مطالبات هموار کنند.

جمع بندی: اطمینان از وصول مطالبات با آگاهی حقوقی

وصول مطالبات ناشی از چک های برگشتی، اغلب فرآیندی پیچیده و دغدغه آفرین تلقی می شود، اما با آگاهی و استفاده صحیح از ابزارهای قانونی، می توان این مسیر را به شکلی مؤثر و کارآمد پیمود. ماده ۲۳ قانون صدور چک با معرفی راهکار تقاضای صدور اجرائیه مستقیم، گام بلندی در جهت حمایت از حقوق دارندگان چک های صیادی برداشته و فرآیند وصول را به طور چشمگیری تسریع بخشیده است. این مقاله، تلاش کرد تا تمامی ابعاد این راهکار، از تعریف و شرایط آن گرفته تا مراحل گام به گام و نکات حقوقی مهم، را به زبانی ساده و در عین حال دقیق، تشریح کند.

درک مزایای این روش، مانند سرعت بالا، هزینه های کمتر و قدرت اجرایی مستقیم، می تواند برای دارندگان چک برگشتی بسیار امیدبخش باشد. همچنین، شناخت دقیق شرایط لازم، مدارک مورد نیاز و مراحل اداری، به شما کمک می کند تا با آمادگی کامل وارد این فرآیند شوید. از همه مهم تر، آگاهی از نکات حقوقی کلیدی، مانند عدم امکان مطالبه خسارت تأخیر تأدیه در دادخواست اجرائیه مستقیم و لزوم طرح آن در دادخواستی جداگانه، می تواند از بروز خطاها و تأخیرهای ناخواسته جلوگیری کند.

در نهایت، اگرچه این راهنما سعی در ارائه اطلاعات جامع و کاربردی دارد، اما پیچیدگی های دنیای حقوقی گاهی نیاز به مشورت با متخصصان را بیش از پیش ضروری می سازد. در موارد خاص یا هنگامی که با ابهامات و چالش های حقوقی مواجه می شوید، توصیه می شود با یک وکیل متخصص در امور اسناد تجاری مشورت نمایید. این اقدام می تواند اطمینان شما را از طی کردن صحیح و بهینه مراحل قانونی افزایش داده و به شما در وصول هرچه سریع تر مطالباتتان یاری رساند. به یاد داشته باشید که آگاهی، قدرت است و با تسلط بر حقوق خود، می توانید از منافع مالی تان به بهترین شکل محافظت کنید.