تنبلی تخمدان چگونه درمان می‌شود؟

تنبلی تخمدان و هرآنچه که باید در مورد آن بدانید!

از نظر علمی چه رابطه ای بین تنبلی تخمدان و بارداری سریع وجود دارد؟ این مقاله پاسخی جامع به این سوال را خواهد داد. تنبلی تخمدان یا به اصطلاح تخمدان پلی‌کیستیک یکی از مشکلات شایع خانم‌ها در سنین باروری است که احتمالا تاکنون خیلی نام آن را شنیده‌اید یا خودتان درگیر آن هستید. دلیل اصلی این اختلال هنوز ناشناخته است، اما ژنتیک‌ می‌تواند در بروز آن نقش داشته باشد. با تغییر سبک زندگی می‌توانید تا حد زیادی از‌‌‌ این سندرم‌‌‌ پیشگیری کنید و علائم آن را بهبود بخشید.

خانم‌هایی که این سندرم را دارند، ممکن است که دوره‌های پریود طولانی‌مدت یا افزایش سطح هورمون مردانه را تجربه کنند. این مشکل می‌تواند تا جایی پیش رود که روند باروری شما را هم تحت تاثیر قرار دهد. در این مقاله، راجع‌ به علت تنبلی تخمدان، عوارض، دلایل، درمان دارویی و خانگی آن‌ می‌پردازیم؛ پس تا انتهای مقاله همراه ما شوید.

تنبلی تخمدان (سندروم تخمدان پلی کیستیک) چیست؟

تنبلی تخمدان و بیماری سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) دو مفهوم هستند که گاها به اشتباه به جای یکدیگر استفاده می شوند. سندروم تخمدان پلی کیستیک یکی از علل شایع تنبلی تخمدان است. علت سندروم تخمدان پلی کیستیک چند عاملی و بیشتر ژنتیکی بوده و در‌‌‌ حدود 2.2 درصد تا 26.7 درصد از خانم‌هایی که در سنین باروری به آن مبتلا هستند. لازم به ذکر است که حدود 70 درصد از خانم‌هایی که مبتلا به این عارضه هستند، متوجه آن‌ نمی‌شوند. تنبلی تخمدان بر روی هورمون‌های تنظیم‌کننده سیکل قاعدگی و مرحله تخمک گذاری تاثیر‌ می‌گذارد.

سیکل قاعدگی از چهار مرحله پریود، فاز فولیکولی، تخمک گذاری و مرحله لوتئال تشکیل‌ می‌شود. پس از پایان خونریزی پریود، در مرحله فولیکولار سیکل قاعدگی، چند فولیکول در تخمدان شروع به رشد‌ می‌کند. در این مرحله، یکی از این فولیکول‌ها به اندازه‌ کافی رشد می‌کند و به اصطلاح بالغ‌ می‌شود. فولیکول بالغ، هورمون مهارکننده آزاد می‌کند تا بقیه‌ فولیکول‌ها رشد نکنند و از بین بروند.

درواقع فولیکول بالغ، حاوی تخمک است و زمانی که تخمک بالغ گردد، از درون فولیکول آزاد‌ می‌شود که به آن مرحله تخمک گذاری‌ می‌گویند. تغییرات هورمون‌های محرک فولیکول (FSH) و لوتئینیزه کننده (LH) این روند را کنترل و تنظیم‌ می‌کند.

تنبلی تخمدان به شرایطی گفته‌ می‌شود که تخمک گذاری انجام نشود. در این حالت، فولیکول‌های ریز در تخمدان باقی می‌ماند و تخمدان پلی‌کیستیک را ایجاد می‌کند. سندروم تخمدان پلی کیستیک شایع ترین اختلال همراه با عدم تخمک گذاری مزمن است.

علت تنبلی تخمدان (PCOS) چیست؟

تنبلی تخمدان در بسیاری از خانم‌ها در سنین باروری یعنی ۱۵ الی ۴۵ سالگی رخ‌ می‌دهد و علت اصلی آن مشخص نیست. بااین‌حال موارد زیر را‌ می‌توان به‌عنوان محتمل‌ترین علت تنبلی تخمدان ذکر کرد:

1. اضافه‌وزن بالا

حدود 40 تا 80 درصد از خانم‌های مبتلا به تنبلی تخمدان، اضافه وزن یا BMI بالا 30 دارند. درواقع، اضافه وزن یکی از عوامل اصلی ایجاد مقاومت به انسولین است که خطر ابتلا به دیابت نوع 2 و سندرم تخمدان پلی کیستیک را افزایش‌ می‌دهد.

2. مقاومت به انسولین

حدود 70 درصد از خانم‌های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، دچار مقاومت به انسولین هستند. هورمون انسولین توسط پانکراس برای تولید انرژی از قند موجود در مواد غذایی، ترشح‌ می‌شود. در صورتی که سلول‌های بدن نتوانند به درستی از انسولین استفاده کنند، پانکراس تولید آن را بیشتر‌ می‌کند. انسولین اضافی، باعث تحریک تخمدان‌ها و افزایش ترشح هورمون‌های مردانه‌ و عدم تخمک گذاری می‌شود.

3. استرس و اضطراب

هنگامی که استرس و اضطراب دارید، پاسخ بدن ترشح هورمون کورتیزول است. این هورمون باعث افزایش آندروژن‌ها و عدم تخمک گذاری ‌ می‌شود.

4. ژنتیک

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک دارای الگوی وراثتی است و‌ می‌تواند توسط ژن‌ها به اعضا یک خانواده منتقل شود.

5. اختلالات تیروئید

کم‌کاری تیروئید، ‌می‌تواند باعث ایجاد تنبلی تخمدان شود و علائم آن را تشدید کند.

6. اختلالات غده فوق‌کلیه

غدد فوق‌کلیه تحت استرس مزمن و اضافه‌وزن بالا، میزان بیشتری از آندروژن‌ها را تولید‌ می‌کنند که این امر‌ می‌تواند منجر به تنبلی تخمدان شود.

به‌طورکلی، تحقیقات انجام شده در زمینه علت تنبلی تخمدان، نشان‌ می‌دهد که اکثر افراد مبتلا به این عارضه، از اضافه‌وزن بالا رنج‌ می‌برند؛ بنابراین اصلاح سبک زندگی برای تنبلی تخمدان بسیار موثر است. سایر علل‌‌‌ تنبلی تخمدان عبارت‌اند از:

• وجود غده و تومور در مغز
• شیمی‌درمانی
• مصرف دخانیات
• اعتیاد به مشروبات الکلی

علائم تنبلی تخمدان چیست؟

تنبلی تخمدان در هر خانمی ممکن است با علائم متفاوتی بروز پیدا کند. همچنین، حدود 50 درصد از افراد مبتلا به این عارضه، هیچ یک از علائم تنبلی تخمدان را ندارند یا نشانه‌های متفاوت به علائم شایع آن را تجربه‌ می‌کنند.

برخی از خانم‌ها از ابتدا با نامنظم شدن دوره قاعدگی خود، متوجه این بیماری‌ می‌شوند؛ بعضی دیگر هم با افزایش وزن و بروز مشکلات در هنگام اقدام به بارداری، از وجود این سندرم آگاه‌ می‌شوند. در ادامه به شایع‌‌‌ترین علائم تنبلی تخمدان اشاره‌ می‌کنیم:

    پریود نامنظم

زمانی که تخمک گذاری انجام‌ نمی‌شود، پوشش داخلی رحم تخریب‌ نمی‌شود و پریود رخ‌ نمی‌دهد. بعضی از خانم‌هایی که مبتلا به تنبلی تخمدان هستند، ممکن است کلا پریود نشوند یا کمتر از 8 دوره در سال پریود شوند. برای اطلاعات بیشتر‌ می‌توانید مقاله پریود نامنظم را مطالعه کنید.

    خونریزی شدید پریود

در افراد مبتلا به این عارضه، دیواره رحم در مدت‌زمان طولانی‌تری ضخیم و ایجاد‌ می‌شود؛ به همین دلیل خونریزی شدید پریود و دوره‌های سنگین‌تر از حد معمول بعد از یک مدت طولانی تاخیر در پریود را تجربه‌ می‌کنند.

    رشد مو زائد

بیش از 70 درصد از خانم‌های مبتلا به این عارضه، از رشد بیش از حدموهای زائد به صورت کلفت و مردانه شکایت‌ می‌کنند. این موها بیشتر بر روی صورت و چانه و قسمت‌های از بدن مانند پشت، شکم و سینه و دورناف رشد می‌کند.

     آکنه

افزایش هورمون‌های مردانه در تخمدان پلی کیستیک (تنبلی تخمدان) پوست را چرب‌‌تر از حد معمول‌ می‌کند و باعث ایجاد جوش در نواحی مانند صورت، سینه و قسمت بالای کمر‌ می‌شود.

     افزایش وزن

همان‌طور که توضیح دادیم، حدود 80 درصد از خانم‌های مبتلا به تنبلی تخمدان، اضافه‌وزن دارند. این افزایش وزن با افزایش مقاومت به انسولین و افزایش هورمن های مردانه همراه است به صورتی که باعث بدتر شدن علائم می شود. کاهش وزن حتی به مقدار کم می تواند باعث برگشت عملکرد تخمک گذاری و برقراری سیکل قاعدگی شود.

    ریزش مو یا طاسی با الگوی مردانه ناشی از تنبلی تخمدان

بسیاری از خانم‌ها دچار ریزش مو با الگوی مردانه ناشی از افزایش سطح هورمون های مردانه می شوند. در این شرایط، ‌‌‌ موهای سر نازک‌تر شده و‌ می‌ریزد.

    تیره‌شدن پوست

یکی دیگر از علائم تنبلی تخمدان، ایجاد لکه‌های تیره در چین‌های بدن مانند‌‌‌ روی گردن، کشاله ران و زیر سینه‌ها است. این لکه ها می تواند ناشی از افزایش مقاومت به انسولین باشد که به آن آکانتوزیس نیگریکانس گفته می شود.

دارو برای کمک به تخمک گذاری در تنبلی تخمدان چیست؟

جهت دارو برای تنبلی تخمدان، پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند؛

• کلومیفن (کلامید): کلومیفن دارویی خوراکی است که بایستی در نیمه اول چرخه قاعدگی مصرف شود و برای درمان ناباروری است.
• لتروزول (فمارا): لتروزول که داروی سرطان سینه است، می‌تواند تخمدان‌ها را تحریک کند.
• متفورمین یا داروی گلیکوفاژ: متفورمین دارویی خوراکی برای دیابت نوع ۲ است که مقاومت به انسولین را کاهش می‌دهد و سطح انسولین در خون را پایین می‌آورد. اگر بیمار با استفاده از کلومیفن باردار نشود، پزشک ممکن است استفاده از متفورمین را هم تجویز کند. در صورت ابتلا به پیش‌دیابت، متفورمین می‌تواند پیشرفت به دیابت نوع ۲ را کند و به کاهش وزن کمک‌کند.
• گنادوتروپین‌ها: این داروهای هورمونی به بیمار تزریق می‌شوند.